کورش امینی
چکیده
آب از ارزشمندترین عوامل تعیین‌کننده در باغداری و همواره منشأ آبادانی و خرمی حیات بوده است. به همین دلیل آب و آبیاری از قداست و ارزش والایی در بین ملل و گروه‌های مختلف بشری برخوردار بوده است. در این مقال به روش‌های آبیاری سنتی شهر نودشه بر اساس معیارها و سنت‌های پیشینان پرداخته شده است. آبیاری سنتی آژین، هنوز هم موثرترین و رایج‌ترین ...
بیشتر
آب از ارزشمندترین عوامل تعیین‌کننده در باغداری و همواره منشأ آبادانی و خرمی حیات بوده است. به همین دلیل آب و آبیاری از قداست و ارزش والایی در بین ملل و گروه‌های مختلف بشری برخوردار بوده است. در این مقال به روش‌های آبیاری سنتی شهر نودشه بر اساس معیارها و سنت‌های پیشینان پرداخته شده است. آبیاری سنتی آژین، هنوز هم موثرترین و رایج‌ترین شیوه‌ی آبیاری در منطقه می‌باشد. این روش آبیاری، قرن‌هاست که بدون هیچ تغییری در سرتاسر منطقه‌ی هورامان و به ویژه در شهر نودشه استفاده می‌شده است. هر چند شغل اکثریت مردم، باغداری معیشتی و دامداری سنتی می‌باشد، اما نظام آبیاری هورام‌ها، نظام منظم و دقیقی با شکل‌گیری قوانین سنتی، چگونگی استفاده از آن در طول تاریخ و الگوی مختص به خود می‌باشد. این نظام بهره‌برداری، دارای جنبه‌های اجتماعی بسیار غنی نیز هستند. نوع بهره‌برداری گروهی از آب، تشکیل گروه‌های هم آب است و آن تعداد باغداری است که در هر گردش آب دارای مقدارِ معینی ساعت حقابه هستند. مدیریت کارآمد آبیاری در فصول یا مواقع کم‌آبی، از شاخصه‌های آبیاری نودشه می‌باشد. زمان آبیاری و میزان آن بستگی به عواملی از قبیل شرایط آب و هوایی، نوع محصول، مرحله رشد و محصول‌دهی درخت، خواص خاک (مثلا ظرفیت نگهداری آب توسط خاک) و میزان توسعه عمودی و افقی ریشه درخت دارد. نظام آبیاری آژین شامل جووَبَرده‌ی، سَراو کَردَی، نوباو، هَماو، شَواوه با عناصری شامل جوی، قلوَز، گوله، تلانه، بَنگا، جوکله، وَرپَنگ و ... می‌باشد. این نظام تکنیکی است که زاییده‌ی فرهنگ، دانش بومی، شرایط محیطی و اقلیمی است.