نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسندگان

• امیرهوشنگ جلالی ¹
• علیرضا نیکویی ²

¹ استادیار پژوهش، بخش تحقیقات علوم زراعی-باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و

² استادیار پژوهش، بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و توسعه روستایی ، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان،

چکیده

پژوهش حاضر با استفاده از اطلاعات جمع­آوری شده از تناوب­های زراعی استان اصفهان از طریق پرسشنامه و تلفیق آن با مشاهدات تجربی و شاخص‌های رایج انجام شد. سه ناحیه اقلیمی اصلی شامل سرد، معتدله و گرم در استان اصفهان حاکم هستند. در هر سه منطقه اقلیمی استان تناوب‌ها غالباً کوتاه و دربرگیرنده دو یا سه محصول زراعی می­باشند. کارایی استفاده از زمین در منطقه معتدله، منطقه گرم و منطقه سرد استان اصفهان به ترتیب دامنه‌ای معادل 98-43، 95-60 و 81-50 درصد داشتند. کارایی تولید در تناوب‌ها تابع نوع محصول بوده و غلات دانه‌ریز مثل گندم و جو، برخی دانه‌های روغنی مثل کلزا و گلرنگ و وجود آیش در تناوب‌ها، کارایی تولید تناوب‌ها را به کمتر از 40 کیلوگرم در هرروز از تناوب کاهش داده‌اند. حضور گیاهان علوفه‌ای با عملکرد بالا (مثل ذرت علوفه‌ای) به‌ویژه وقتی در ترکیب با گیاهان غده‌ای (مثل چغندرقند) و صیفی‌جات (مثل هندوانه و طالبی) در تناوب قرار می­گیرند، موجب افزایش کارایی تولید تناوب‌ها (گاهی به بیش از 200 کیلوگرم در هرروز تناوب در منطقه معتدل) می­شوند. بهره‌وری آب در تناوب‌های زراعی هر سه منطقه استان اصفهان به‌ندرت به بیش از شش کیلوگرم به ازاء هر مترمکعب می‌رسد. افزایش تنوع محصولات زراعی در تناوب­ها ضروری­ترین اقدام در تمام مناطق اقلیمی استان محسوب می­شود. تقویت جایگاه گیاهان غده­ای در مناطق معتدل و گرم استان و ارتقاء جایگاه حبوبات در منطقه سرد استان نیز هم توجیه اقتصادی و هم قابلیت اجرایی دارد.

کلیدواژه‌ها

• آیش
• کارایی استفاده از زمین
• کارایی تولید
• بهره‌وری آب

عنوان مقاله [English]

Water and Soil Productivity in the Crop Rotations Practiced in Isfahan Province

نویسندگان [English]

• Amir Hooshang Jalali ¹
• Alireza Nikouei ²

¹ Assistant Professor, Horticulture Crops Research Department, Isfahan Agricultural and Natural Re-sources Research and Education Center, AREEO, Isfahan, Iran.

² Assistant Professor, Economic, Social and Extension Research Department, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center

چکیده [English]

Fort the purposes of this study, data were collected using a questionnaire on crop rotations in Isfahan Province alongside field observations and commonly used indices. It was found that the rotations common in all the three cold, temperate, and warm climatic zones identified in the province were often short-termed with two or three crops grown. The temperate zone, however, is characterized by 30 dominant types of rotation. Land use efficiencies of 43-98%, 60-95%, and 50-81% were recorded for the temperate, warm and cold zones, respectively. Production efficiency in the rotations was found to have declined to levels below 40 kg per rotation day depending on the type of crop grown, cultivation of small grains such as wheat and barley or certain oilseeds such as rapeseed and safflower, and fallow periods allowed between rotations. The presence of high-yield forage crops (such as fodder corn), especially when combined with tuberous crops (such as sugar beet) and summer crops (such as watermelon and honeydew melon), was found to increase the production efficiency of the rotations (sometimes to more than 200 kg day^-1 in the temperate zone). Water productivity in crop rotations across the three zones rarely ever exceeded 6 kg m^-3. Crop diversification in the rotations, therefore, seems to be the most urgent measure that should be taken in the three climatic zones. Finally, more extensive cultivation of tuberous crops in the temperate and warm zones as well as wider growth of pulses in the cold zones seem not only to be feasible but also economically rewarding.

کلیدواژه‌ها [English]

• Fallow
• Land use efficiency
• Production efficiency
• Water productivity