بررسی تغییرات ویژگی‌های خاک در یک طرح یکپارچه‌سازی اراضی شالیزاری مازندران

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسندگان

استادیار بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران.

چکیده

این تحقیقات جهت بررسی تغییرات ویژگی­های خاک در محدوده طرح یکپارچه­سازی اراضی شالیزاری روستای موارم کلای شهرستان قائم شهر مازندران به اجرا در آمد. بدین منظور برخی ویژگی­های خاک در دو مرحله پیش و بعد از عملیات اجرائی طرح یکپارچه­سازی در دو پلات بزرگ شامل: پلات یک (جابجائی خاک به میزان کم تا متوسط) و پلات دو (جابجائی خاک به میزان زیاد) مورد ارزیابی قرار گرفت. در امتداد محور طولی پلات ها، شبکه های 10متر× 10متر ایجاد گردید. قبل و بعد از عملیات تسطیح و تراز بندی پلات­ها، داخل هر یک از این شبکه­ها، نمونه خاک مرکب سطحی  تهیه گردید و سپس ویژگی­های فیزیکی و شیمیائی نمونه خاک­ها مطابق روش استاندارد موسسه تحقیقات خاک و آب اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که برخی ویژگی­های خاک تحت تاثیر عملیات تسطیح اراضی قرار گرفت. در نتیجه عملیات تسطیح اراضی، میزان فسفر و پتاسیم در پلات یک (جابجائی خاک به میزان کم تا متوسط) کاهش معنی­دار یافت، در حالی که تاثیر آن بر میزان فسفر و پتاسیم در پلات دو (جابجائی خاک به میزان زیاد) معنی­دار نبود. میزان ماده آلی خاک در هر دو پلات، در نتیجه عملیات تسطیح اراضی کاهش معنی­دار یافت. میزان عناصر کم مصرف خاک شامل آهن، منگنز، روی و مس نیز در هر دو پلات تحت تاثیر عملیات تسطیح اراضی قرار نگرفت. با انجام تسطیح اراضی، در هر دو پلات،  میزان EC افزایش ولی pH کاهش یافت. در این تحقیق کاهش نسبی کربن آلی در نتیجه تسطیح غیر اصولی اراضی شالیزاری و استفاده از خاک سطحی مرغوب برای جاده­سازی و مرزبندی می­باشد که این امر بیانگر کاهش نسبی کیفیت خاک در نتیجه اجرای این طرح می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Variations in soil characteristics due to a paddy field land consolidation project in Mazandaran Province

نویسندگان [English]

  • Ali Cherati
  • Mahmoodreza Ramezanpoor
  • Mehrdad Shahabian
چکیده [English]

This study was carried out to investigate and monitor variations in soil characteristics as a result of a paddy field consolidation project executed in Mavaremkola, Ghaemshahr City, Mazandaran. For this purpose, soil characteristics were evaluated before and after the consolidation project in two large plots: Plot 1, where soil was displaced at a low to moderate rate, and Plot 2, where soil was displaced at a high rate. Meshes 10×10 m were created along the longitudinal axes of the plots from which samples of the composite soil were collected before and after land leveling operations to determine their physico-chemical characteristics according to the standard methods recommended by Soil & Water Research Institute (Iran). Results revealed changes in certain soil characteristics as a result of the land leveling operations such that significant reductions were observed in phosphorus and potassium contents of the soil from Plot 1 (with low to moderate soil displacement) but none in that from Plot 2 (with high soil displacement). The operations were found to induce significant decreases in soil organic content in both plots. This is while soil EC increased and pH decreased in both plots but trace micronutrients such as iron, manganese, zinc, and copper in either plot remained unaffected as a result of land leveling operations. The relative reduction in organic carbon observed in this study was attributed to the non-standard land leveling of paddy fields and the use of high-quality topsoil for making access roads and plot borders, indicating that the consolidation project led to a relative decline in soil quality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land consolidation
  • Soil characteristics
  • Land leveling
  • Soil displacement
  1. آشکار آهنگرکلایی، م. ع.، ح. اسدپور و ع. علی­پور. ١٣٨٥. بررسی نگرش کشاورزان به طرح یکپارچه سازی اراضی در شالیزارهای مازندران، مطالعه موردی روستای گلیرد شهرستان جویبار. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه. 55:135-153.
  2. امیرنژاد، ح. 1378. بررسی تأثیرات سیاست یکپارچه­سازی اراضی بر تو لید برنج، مطالعه موردی حوزه آبریز هراز. پایا­نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
  3. امیرنژاد، ح. و ح. رفیعی.  بررسی عوامل مؤثر در پذیرش یکپارچه­سازی اراضی شالیکاران در روستاهای منتخب استان مازندران. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.  شماره چهل و هشتم . ص 329-338.
  4. سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران. 1398. http://jkmaz.ir /Home/ ShowDetailsDocument? DocId=74436 سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران. 1387. اداره آمار و اطلاعات.
  5. شریفی، آ. 1388. ارزیابی تاثیر تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری بر کیفیت خاک در برخی از مناطق استان گیلان. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران.
  6. دوات گر، ن.، م. شکوری کتیگری و م. یزدانی. 1391. ارزﯾﺎﺑﯽ اﺛﺮ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﺴﻄﯿﺢ اراﺿﯽ ﺑﺮ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﯽ وﯾﮋﮔﯽ­ﻫﺎی ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﺨﯿﺰی ﺧﺎک­ﻫﺎی ﺷﺎﻟﯿﺰاری. مجله‌ی دانش آب و خاک، جلد 22، شماره‌‌ 3، صفحه‌های 41 تا 54.
  7. وزارت جهاد کشاورزی. 1385. اداره کل آمار و اطلاعات، تهران.
  8. نجفی، غ. 1384. یکپارچه­سازی اراضی شالیزاری (مفاهیم، اهداف، عناصر و تاثیرات)، وزارت جهاد کشاورزی، مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز.
  9. یزدانی، م. 1383. ارزیابی طرح­های تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری. مجموعه مقالات اولین کارگاه آموزشی مبانی طراحی در تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری.
  10. یعقوبی، م. و ر. کبیری. 1377. تحلیلی بر شیوه­های کاریردی یکپارچه سازی اراضی شالیزاری. مجموعه مقالات نهمین همایش کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.
  11. یعقوبی، م. و م. یعقوبی. 1386. روش های تجربی مفید در اجرای شبکه­های آبیاری و زهکشی در اراضی شالیزار. دومین کنفرانس ملی تجربه های ساخت تاسیسات آبی و شبکه های آبیاری و زهکشی. دانشگاه تهران.
  12. Brye, K.R., N.A. Slaton, and R.J. Norman. 2006. Soil physical and biological properties as affected by land leveling in a clayey Aquert. Soil Science Society of America Journal. 70:631-642.
  13. Brye, K.R. 2006. Soil biochemical properties as affected by land leveling in a clayey Aquert. Soil Science Society of America Journal. 70:1129-1139.
  14. Brye, K.R., N.A. Slaton, and R.J. Norman. 2005. Penetration resistance as affected by shallow-cut land leveling and cropping. Soil and Tillage Research. 81:1–13.
  15. Brye, K.R., N.A. Salton, M. Mozaffari, M. Savin, R.J. Norman, and D.M. Miller. 2004. Short-term effects of land leveling on soil chemical properties and their relationship with microbial biomass. Soil Science Society of America Journal. 68:924-934.
  16. Brye, K.R., N.A. Salton, M.C. Savin, R.J. Norman, and D.M. Miller. 2003. Short-term effects of land leveling on soil physical properties and microbial biomass. Soil Science Society of America Journal. 67:1405-1417.
  17. Doberman, A., and T. Oberthar. 1999. Fuzzy mapping soil fertility: a case study on irrigated rice land in the Philippines. Geoderma. 77:317-339.
  18. Eck, H.V. 1987. Characteristics of exposed subsoil-at exposure and 23 years later. Agronomy Journal. 79: 1067-1073.
  19. Jat, M.L., R. Gupta, Y.S. Saharawat, and R. Kholsa. 2011. Layering precision land leveling and furrow irrigated raised bed planting: productivity and input use efficiency of irrigated bread wheat in indogangetic plains. American Journal of Plant Sciences. 2:578-588.
  20. Miller, D.M. 1990. Variability of soil chemical properties and rice growth following land leveling. Arkansas Farm Research. 39:1-4.
  21. Parfitt, J.M.B., L.C. Timm, K. Reichardt, L.F.S. Pinto, E.A. Pauletto, and D.D. Castilhos. 2013. Chemical and biological attributes of a lowland soil affected by land leveling. Pesquisa Agropecuária Brasileira. 48(11): 1489-1497.
  22. Parfitt, J.M.B., L.C. Timm, K. Reichardt, and E.A. Pauletto. 2014. Impacts of land leveling on lowland soil physical properties. Rev. Bras. Ciênc. Solo. 38:315-326.
  23. Sharifi, A., M. Gorji H. Asadi, and A.A. Pourbabaee. 2014. Land leveling and changes in soil properties in paddy fields of Guilan province, Iran. Paddy and Water Environment. 12(1): 139-145.
  24. Sharma, P., P. Singh, R. Prasad, A.K. Tiwari, and R.P. Yadav. 2010. Land leveling effects on soil properties and crop productivity. Indian Journal of Soil Conservation. 38 (3): 173-177
  25. Timothy, W., and J.E. Street. 2003. Rice fertilization. Pp. 1341-1136. Mississippi Agricultural and Forestry Experiment Station. MJSS.
  26. Unger P.W, L.J. Fulton, and O.R. Jones. 1990. Land-leveling effects on soil texture, organic matter content, and aggregate stability. Journal of Soil and Water Conservation. 45(3):412–415.
  27. Walker, T.W., W.L. Kingry, J.E. Street, M.S. Cox, J.L. Pblham, P.D. Gerard, and F.X. Hang. 2003. Rice yield and soil chemical properties as affected by precision land leveling in alluvial soils. Agronomy Journal. 95:1483-1488.