اثر مدیریت تغذیه بر عملکرد گندم در مزارع کشاورزان برخی مناطق کشور

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی، موسسه تحقیقات خاک و آب

2 کارشناس پژوهش،موسسه تحقیقات خاک و آب

3 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان

4 مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان

5 رییس بخش تحقیقات خاک و آب خوزستان اهواز

6 مدیر کل دفتر امور خاک کشاورزی، معاونت آب و خاک

7 عضو هیأت علمی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس

چکیده

به منظور مشاهده تأثیر کاربرد بهینه کودها بر عملکرد کمی و کیفی محصول گندم نسبت به عرف زارع، این مطالعه به صورت پایلوت تحقیقی- ترویجی در چهار استان خوزستان، فارس، سیستان و گلستان به مساحت یک هکتار به صورت 5000 متر مربع شاهد و 5000 مترمربع تیمار تغذیه بهینه در هر مزرعه، در سال زراعی 96-95، انجام شد. قبل از کشت از خاک هر مزرعه به روش نمونه­برداری مرکب یک نمونه خاک از عمق (30-0) سانتی­متری تهیه و توصیه­های کودی در تیمار مصرف بهینه بر اساس نتایج آزمون خاک انجام شد. سایر عملیات زراعی (خاکورزی، آبیاری، کشت، رقم، مبارزه با آفات و بیماری­ها و علف­های هرز) بر اساس عرف زارع انجام شد. در مرحله برداشت به روش کیل­گیری (کادراندازی) تعداد سه نمونه از محصول گندم هر قطعه (تیمار و شاهد) گرفته و صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در خوشه، طول خوشه، وزن هزاردانه، عملکرد زیستی و عملکرد دانه گندم در مزرعه شاهد (عرف زارع) و مزرعه تیمار تغذیه بهینه در هر منطقه، به­طور جداگانه اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد که تغذیه بهینه در زراعت گندم بر مبنای آزمون خاک، اثر افزایشی در صفات طول خوشه، عملکرد زیستی و عملکرد دانه گندم داشت ولی اثر آن بر سایر صفات معنی­دار نبود. در اندازه­گیری عملکرد دانه از تیمار مصرف بهینه کود در مقایسه با عرف زارع در تمام استان­ها، افزایش معنا­داری به­طور متوسط معادل 3/21 درصد بدست آمد. لذا کاربرد تلفیقی کودهای پایه با کودهای زیستی و محرک­های رشد مطابق با برنامه غذایی ارائه شده بر اساس آزمون خاک، در راستای کاهش مصرف کودهای شیمیایی و صرفه اقتصادی و با هدف افزایش عملکرد دانه گندم کشت شده در مناطق مورد مطالعه، توصیه می­گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Impacts of nutrition management on wheat yield

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mehdi Tehrani 1
  • leila rezakhani 2
  • Gholamali Keykha 3
  • Maryam Ghazaeian 4
  • Alireza Jafarnejadi 5
  • Jahanbakhsh Mirzavand 6
  • Farshid Navabi 7
1 Soil and water research institute
2 Soil and Water Research Institute
3 Sistan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center
4 Golestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center
5 Soil and water research Department Ahvaz Khuzestan
6 Department of Soil and Water Ministry
7 Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center
چکیده [English]

In order to determine the effects of optimal fertilizer application on wheat yield quantity and quality relative to farm reference values, this study was conducted in 2016-17 as a research-extension pilot over a control plot of 5000 m2 and an equal plot of optimal nutrition treatment on four farm fields in the four provinces of Khuzestan, Fars, Sistan, and Golestan. Prior to wheat cultivation, soil samples from a depth of 0-30 cm were taken from each field using the combined sampling method and fertilizers were applied on the treatment plots based on soil test results. Other farm operations (including tillage, irrigation, cultivation, and cultivar selection as well as pest, disease, and weed control) were carried out following local farmer practices. Using the quadrant sampling method, three samples were taken from each wheat plot in each region (both treatment and control) to measure such traits as plant height, number of grains per panicle, panicle length, weight of one thousand seeds, biological yield, and grain yield. It was found that optimal nutrition of wheat cultivations based on soil test results had positive effects on panicle length, biological yield, and grain yield but no significant effects on other traits. Specifically, grain yield in experimental treatments across the four provinces showed a significant mean increase of 21.3% relative to those measured in farms under local farmer practices. It may be concluded that combined application of basic fertilizers, biofertilizers, and growth stimulants in accordance with diets based on soil test results should be practiced in the study regions if reduced use of chemical fertilizers, improved cost-effectiveness, and increased wheat grain yield are sought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Optimal fertilizer application
  • Soil test
  • Wheat pilot

مراجع

  1. اسحاقی، ر.، ع، اولیائی.، ب. ز، صحاف و ص، باغبان خلیل­آباد. 1393. بررسی اثر ترکیبات هیومیکی و شیمیائی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم پیشتاز در منطقه تربت حیدریه. دومین همایش ملی پژوهش­های کاربردی در علوم کشاورزی. تهران. دانشگاه جامع علمی کاربردی.
  2. امیری فارسانی، ف.، م، چرم و ن، عنایتی ضمیر. 1392. تأثیر کاربرد کودهای بیولوژیک و شیمیائی بر عملکرد گندم در دو نوع خاک در آزمایش گلخانه­ای. نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 27 (2): 441-451.
  3. پرتانی، ت. 1391. بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن، اسید هیومیک و عصاره جلبک دریایی بر روی رشد و عملکرد ذرت در منطقه گرگان. اولین کنفرانس ملی راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار در بخش­های کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. ص 6-1.
  4. توحیدی مقدم، ح. ر.، م، نصری.، ح، زاهدی و ف، قوشچی. 1386. بهینه­سازی مصرف کودهای شـیمیایی فسفاتی به منظور نیل به اهداف کشاورزی پایدار با نهاده کافی در زراعت ذرت. دومین همـایش ملـی کشـاورزی بوم شناختی ایران. گرگان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
  5. جعفرزاده، ر.، م، جامی معینی و م. ال، حکم­آبادی. 1392. واکنش عملکرد و اجزای عملکرد گندم به مصرف خاکی و محلول­پاشی نانو کود پتاسیم. مجله پژوهش­های به­زراعی. 5 (2): 197-189.
  6. حسینی. ع. 1397. ارزیابی نقش مدیریت تلفیقی کودهای شیمیایی و تغذیه گیاهی با کودهای بیولوژیک و زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم. چهارمین کنفرانس بین المللی یافته­های نوین در علوم کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. تهران. ایران.
  7. حسینی، ی. و م، مفتون. 1384 .تأثیر منبع نیتروژن و میزان روی بر رشد و ترکیب شیمیایی برنج. مجله علوم خاک و آب. 19 (1) : 166 -173.
  8. خاصه سیرجانی، ع.، ح، فرح بخش.، س. ذ، راوری.، ن، پسندی­پور و ع، کرمی. 1390 .بررسی اثر مصرف کود بیولوژیک، سولفات روی و کود نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی گنـدم. مجلـه پـژوهش­هـای خـاک. 5 (2): 135-125.
  9. راهنما، ا. 1387 .فیزیولوژی گیاهی. چاپ دوم، انتشارات پوران پژوهش. ص 364.
  10. رشیدی، ز.، م. ج، زارع.، ف، رجالی و ع، اشرف مهرابی. 1390 .تأثیر خاک­ورزی و تلفیق کودهـای زیسـتی و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی گندم نان و فعالیت زیستی خاک تحت شرایط دیم، مجلـه الکترونیـک تولید گیاهان زراعی. 14: 202-189.
  11. سیدی، م.، م، مجدم.، ت، بابائی نژاد و ن، دروگر. 1397. بررسی اثر توأم کودهای شیمیایی و زیستی بر ویژگی­های کمی و کیفی برخی از ارقام گندم نان در شرایط آب و هوایی شوشتر. مجله علوم به­زراعی گیاهی. 8 (1): 12-1.
  12. طهرانی. م. م.، ف. مشیری.، م. ن. غیبی.، ح. رضایی.، پ. کشاورز.، م. ح. داوودی.، ع. ح. ضیائیان.، ف. نورقلی پور.، ع. مجیدی.، س. م. حسینی.، س. سعادت.، ه. اسدی رحمانی.، ز. خادمی.، م. ر. بلالی و م. مستشاری. 1393. برنامه جامع حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه. دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه برای محصولات زراعی راهبردی. جلد دوم.
  13. عباسی، ه و ج، حمزه­ئی. 1396. اثر منابع مختلف کودهای محتوی نیتروژن پایه و اسید هیومیک بر عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گندم رقم پیشتاز. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی. 9 (35): 73-88.
  14. غفاری زاده، ا.، م، سیدنژاد و ع، گیلانی. 1394. بررسی اثر سطوح مختلف کود اوره و عصاره جلبک دریایی قهوه­ای بر صفات فیزیولوژیکی و عملکرد گندم. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی. 7 (27): 69-83.
  15. مصلحی، ن.، ی، نیک نژاد.، ه، فلاح آملی و ن، خیری. 1395. اثر کاربرد تلفیقی کودهای شیمیایی، آلی و زیستی بر برخی صفات مرفوفیزیولوژیکی برنج رقم طارم هاشمی. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی. 8 (30): 87-103.
  16. نصیری، م. 1379. بررسی مناسب­ترین تراکم بذر در جعبه­های نشاء جهت نشاکاری با ماشین­های نشاکار برنج. گزارش نهایی طرح. انتشارات مؤسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران (آمل).
  17. Ahmed, M. A., Amal G. A., Magda H. M., and Tawfik M. M. 2011. Integrated effect of organic and biofertilizer on wheat productivity in new reclaimed sandy soil. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 7:105-114.
  18. Amanullah, A., Saifullah Khan, M. A., and Jahangir Khan, A. 2012. Biofertilizer a possible substitute of fertilizers in production of wheat variety zardana in Balochiistan. Pakistan Journal of Agriculture Research. 25(1):25-39.
  19. Doroodian, M., Sharghi, Y., Alipour, A., and Zahedi, H. 2016. Yield and yield components of wheat as influenced by sowing date and humic acid. International Journal of Natural Sciences. 5(1):8-14.
  20. Ghafari Front, Z and Mirshekari, S. 2013. Economic evaluation of the comparative advantage the cultivation of medicinal plants in the region of Sistan case cumin. National Conference on the use of Medicinal Plant and Traditional Medicine in Lifestyle. University of Torbat.
  21. Karbasi, A and Rastegaripour, F. 2014. Evaluation of comparative advantage on production and export of saffron. Saffron Agronomy & Technology. 2(1):59-74.
  22. Roesty, D., Gaur, R., and Johri, B. 2006. Plant growth stage, fertilizer management and bioinoculation of arbuscular mycorrhizal fungi and plant growth promoting rhizobactria affect the rhizobactrial community structure in rain-fed wheat fields. Journal of Soil Biology. 38:1111-1120.
  23. Saeidifar, A and khani, Z. 2013. Determining comparative advantages of field crops and garden products of provinces of the country. Economic Journal. 11: 47-64.
  24. Vanitha, K and Mohandass, S. 2014. Effect of humic acid on plant growth characters and grain yield of drip fertigated aerobic rice (Oryza sativa). The Bioscan. 9(1): 45-50.
مدیریت اراضی
دوره 9، شماره 1
شهریور 1400
صفحه 103-113

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار