حامد رضایی؛ کریم شهبازی؛ سعید سعادت؛ کامبیز بازرگان
چکیده
عوامل بسیاری بر روی تولید محصولات سالم تأثیر دارند، چندان‌که نظارت بر آن‌ها مستلزم نگاه فرآیندی و سیستمی در کلیه مراحل قبل از کشت تا هنگام عرضه و مصرف آن‌ها هست. لذا به‌منظور آگاهی از مهم‌ترین عوامل و استفاده از تجارب ملّی و بین‌المللی، مطالعات داخلی و خارجی انجام‌گرفته، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت تا به‌توان بر اساس آن مطالعات ...
بیشتر
عوامل بسیاری بر روی تولید محصولات سالم تأثیر دارند، چندان‌که نظارت بر آن‌ها مستلزم نگاه فرآیندی و سیستمی در کلیه مراحل قبل از کشت تا هنگام عرضه و مصرف آن‌ها هست. لذا به‌منظور آگاهی از مهم‌ترین عوامل و استفاده از تجارب ملّی و بین‌المللی، مطالعات داخلی و خارجی انجام‌گرفته، مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت تا به‌توان بر اساس آن مطالعات و اقدامات بعدی را طراحی نمود. خاک بستر تولید محصولات کشاورزی است. اگرچه تشکیلات زمینشناسی دارای غلظتهای بالای عناصر آلاینده(به‌ویژه فلزات سنگین) میتواند باعث آلودگی منابع خاک گردد، امّا فعالیت‌های بشری همانند فعالیت صنایع آلاینده، استفاده نادرست از نهاده‌های کشاورزی مانند آفت‌کش‌ها، کودهای شیمیایی و آلی (به‌ویژه کودهای فسفاتی، کودهای عناصر کم‌مصرف، لجن‌فاضلاب غیراستاندارد)، فاضلاب با کیفیت نامناسب، فرونشست‌های جوی به‌ویژه در مناطق شهری و حاشیه شهرها، از جمله مواردی هستند که خاک را تحت تأثیر آلاینده‌ها قرار میدهند. آلودگی آب امری منفک از خاک نبوده بلکه در ارتباط تنگاتنگ باهم هستند. هرچند گزارش‌هایی در مناطقی از کشور حاکی از وجود برخی فلزات سنگین در منابع آب با منشأ ژئوهیدرولوژیکی وجود دارد، امّا به نظر می‌رسد استفاده از فاضلاب‌ها در آبیاری محصولات کشاورزی در برخی نقاط به دلیل حجم و زمان طولانی نیازمند توجه جدی هست. درنهایت مدیریت بهعنوان کلیدیترین عامل در سلامت محصولات، نقشآفرینی اصلی را دارد. به هر روی تولید محصولات سالم صرفاً با منابع پایه (الف)خاک، (ب)آب و (ج) هوای سالم همراه با (د)مدیریت درست و با استفاده از (هـ)نهاده‌های سالم، (و)ضمن حفظ تعادل زیستی امکان‌پذیر است. وضعیت آلودگی محصولات مختلف در حقیقت برآیندی از فرآیند تولید محصول و عوامل مؤثر بر آن هست. نتایج بررسی برخی مطالعات داخلی نشان داد که به دلیل حساسیت و نیاز به تجربه بالا در مراحل مختلف نمونه‌برداری، اندازه‌گیری، گزارش تفسیر نتایج فلزات‌سنگین و نیترات نتایج بسیاری از مطالعات قابل استفاده نیست. در بین محصولات، غلظت نیترات در محصولاتی همانند اسفناج، کاهو، کرفس، سیب‌زمینی و خیار بیشترین و در محصولات میوه‌ای همانند گوجه‌فرنگی، هندوانه و طالبی کمترین غلظت نیترات مشاهده شد. در مورد فلزات سنگین نیز گسترش عمومی در مطالعات مشاهده نمی‌گردد.برای مدیریت و تولید محصولات با حدود مجاز آلاینده‌ها لازم است تا عوامل ذکرشده در تولید محصول سالم مورد توجه قرار گیرد. در این رویکرد، مدیریت بهینه حاصلخیزی خاک برای کنترل نیترات در محصولات، انتخاب گونه و رقم مناسب، عدم کاشت در اراضی آلوده و یا در معرض فرونشست‌های جوی و آب‌های آلوده امر ضروری است. برای رسیدن به این هدف انجام پایش کیفیت محصولات کشاورزی با صحت و دقت مناسب و شناسایی مناطق پر ریسک در تولید محصولات آلوده و عوامل آلاینده می‌توان نسبت به ارائه راهکار مناسب در هر منطقه متناسب با عامل آن اقدام نمود.
کریم شهبازی؛ حسین بشارتی کلایه
چکیده
این مطالعه به منظور تهیه بانک اطلاعاتی دادههای حاصلخیزی خاک و ارزیابی حاصلخیزی اراضی کشاورزی ایران انجام گرفت. بدین منظور 315 هزار داده مربوط به 50 هزار نمونه خاک تجزیه شده در آزمایشگاههای خاک و آب مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی 30 استان کشور در فاصله سالهای 1381 تا 1391 جمع آوری گردید. نتایج این بررسی نشان داد که چنانچه حد بحرانی ...
بیشتر
این مطالعه به منظور تهیه بانک اطلاعاتی دادههای حاصلخیزی خاک و ارزیابی حاصلخیزی اراضی کشاورزی ایران انجام گرفت. بدین منظور 315 هزار داده مربوط به 50 هزار نمونه خاک تجزیه شده در آزمایشگاههای خاک و آب مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی 30 استان کشور در فاصله سالهای 1381 تا 1391 جمع آوری گردید. نتایج این بررسی نشان داد که چنانچه حد بحرانی فسفر و پتاسیم به ترتیب 15 و 180 میلیگرم بر کیلوگرم خاک در نظر گرفته شود،میزان فسفر 8/71 درصد خاکهای کشور کمتر از حد بحرانی فسفر و میزان پتاسیم 0/21 درصد از خاکها کمتر از حد بحرانی پتاسیم می باشد . میزان مواد آلی خاکهای کشور بسیار پائین بوده به طوری که 2/63 درصد خاکهای کشور کمتر از 1% کربن آلی دارند. نتایج این بررسی نشان داد که در بین عناصر کم مصرف کمبود آهن و روی بیشترین خسارت را میتواند به محصولات کشاورزی وارد سازد بطوریکه 56 و 40 درصد از اراضی کشاورزی به ترتیب کمتر از 75/0 میلیگرم بر کیلوگرم روی و 5/4 میلیگرم بر کیلوگرم آهن قابل استفاده دارند. اکثر خاکهای ایران متاثر از کربنات کلسیم بوده و بیش از 87 درصد اراضی کشاورزی بیشتر از 5 درصد کربنات کلسیم معادل دارند. اسیدیته 83% خاکها 5/8-5/7 بوده و 97% خاکها حالت قلیایی(pH>7) دارند.گروه بافتی عمده خاکها Loam(21%) و Clay loam (17%) میباشد.