نوع مقاله : فنی ترویجی
نویسنده
استادیار موسسه تحقیقات خاک و آب
چکیده
کودهای دامی از دو جنبه اهمیت دارند. اول جنبه بهداشتی آن برای دام و انسان و جنبه بکارگیری آنها یعنوان سوخت و انرژی، غذای دام و کود حائز اهمیت می باشد. در گذشته به دلایل مختلف از جمله مدیریت توام کشت و کار با دامداری، محدود بودن تعداد دام در دامداریها و نبود کودهای شیمیایی از کودهای دامی استفاده بهینه می گردید. به عبارت دیگر بین ورود و خروج عناصر در حوزه مورد عمل تعادل وجود داشت. به تدریج با رواج کودهای شیمیایی، سهولت مصرف و تاثیرات سریع آنها، مصرف کودهای دامی کمرنگتر گردید. با بروز محدودیتهای کود شیمیایی از لحاظ قیمت، تامین و درک درست اثرات ویژه کودهای دامی که فراتر از کودهای شیمیایی میباشد، مجددا مصرف کودهای دامی و طیور مورد توجه قرار گرفت. در این پژوهش مطالعات انجام شده داخلی در ارتباط با اثرات کودهای دامی در حاصلخیزی خاک مورد بررسی قرار گرفت. بخش عمده ای از تحقیقات گذشته بر روی اثرات کودهای دامی بر عملکرد محصولات مختلف و اثرات آن بر ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و زیستی را مورد بررسی قرار داده اند.در این مطالعات تعیین مقدار مورد نیاز، زمان و نحوه مصرف آنها سهم قابل توجهی را در بر دارد. یکی از چالشها برای تحقیقات در آینده، افزایش کارائی استفاده از کودهای دامی برای تامین عناصرغذایی است. اگرچه تعیین مقدار تامین عناصر غذایی از منبع کود دامی در مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک از اولویت خاصی برخوردار است، اما بخشی که غالبا مغفول میماند بخش جمعآوری، انتقال و تاحدودی فرآوری تا مصرف آنها با هدف افزایش کارائی و حفظ عناصر غذایی قابل استفاده گیاه می باشد.این موضوع، لزوم انجام تحقیقات و بررسیهای کارشناسی محققان علوم خاک و علوم دامی برای انتخاب بهترین گزینه های مدیریتی کودهای دامی را نشان میدهد. این امر علاوه بر لحاظ نمودن منافع ذی نفعان در سطوح مختلف، به دلیل کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، کنترل آلودگی آب و خاک، رضایت علاقمندان به محیط زیست را نیز به همراه خواهد داشت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Reviow of Research on Application of Livestock Manure in Agricultural Land of Iran
نویسنده [English]
- Hamed Rezaei
چکیده [English]
Consumption of manure from livestock and human health aspect and their utilization as fuel,
animal feed and fertilizer are important. Due to the domination of livestock farming system, limited number of animals and lack of chemical fertilizer in the traditional agriculture, consumption of animal manure in the agricultural land of country was in an efficient way. Introduction of chemical fertilizers with their rapid impact have caused to the reduction of animal manure consumption. By emerge of chemical fertilizer’s side effects, restriction of their supply and better understanding of animal manure effects on soil fertility, application of manure has been increased recently. To apply research results of manure consumption on soil fertility and crop production in the field and take them into future research program this research was carried out. The result showed that most of past research has examined the effects of animal manure on crop yield and physical, chemical, and biological characteristics of soils. One main task of future research is to find a ways to increase supply nutrient efficiency of livestock manure consumption in the Integrated Soil Fertility Management (ISFM) paradigm. This research review revealed that collection, translocation and processing of manure to be ready for the consumption in the field were ignored in the research agenda.So, it is essential for soil and animal scientists to work jointly to select best possible options for efficient manure management. Due to decrease of greenhouse gas emissions, water and soil pollution this research strategy will satisfy stakeholders who are interested to protect environment.
کلیدواژه‌ها [English]
- Recycling
- Plant Nutrients
- Integrated Managements
- Processing
- Animal Manure
- رکنی، احمد. 1374. اثر کودهای شیمیایی، حیوانی و محلول پاشی بر روی تولید درختان سیب گلدن و حاصلخیزی خاک (68-1363). مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی.
- طالقانی، داریوش. 1384. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی تاثیر مقادیر مختلف کود دامی بر خواص فیزیکی خاک و مصرف آب در تناوب گندم و چغندرقند. موسسه تحقیقات چغندرقند.
- علی احمدی، حمزه و غلامرضا اعتصام. 1382. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثر مقادیر مختلف کود حیوانی بر عملکرد کمی و کیفی ارقام خیار گلخانه ای. تحقیقات کشاورزی زابل.
- مللی، احمد رضا و حسین شریعتمداری. 1386. کاربرد سرباره و لجن کنورتور و فولاد سازی در غنی سازی کود دامی جهت تغذیه ذرت در شرایط گلخانه. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال 12، شماره 42، ص 513-505.
- .حلاج نیا، اکرم، حق نیا، غلامحسین، فتوت، امیر و رضا خراسانی. 1385. تاثیر ماده آلی بر فراهمی فسفر در خاکهای آهکی. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال 10، شماره 4، ص 132-121.
- ابراهیمی، سهیلا، بهرامی، حسین علی و محمد جعفر ملکوتی. 1381. اثر ماده آلی در کاهش فرسایش پذیری خاک. نشریه فنی شماره 284، موسسه تحقیقات خاک و آب، انتشارات سنا.
- ابراهیمی، سهیلا، بهرامی، حسین علی و محمد جعفر ملکوتی. 1384. نقش مواد آلی در کاهش تراکم پذیری خاکهای زراعی. نشریه فنی شماره 449، موسسه تحقیقات خاک و آب، انتشارات سنا.
- ابراهیمی، سهیلا، ملکوتی، محمد جعفر، خاوازی، کاظم و احمد اصغر زاده. 1384. رابطه مواد آلی و درجه حاصلخیزی با افزایش فعالیت های بیولوژیک خاک. نشریه فنی شماره 471، موسسه تحقیقات خاک و آب.
- احمدی، یونس، علی محمدی، جهانشاه، شوهانی، عبداله و یوسف لطافتی. 1389. جمع آوری و دفع بهداشتی فضولات دامی. سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام. مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی اداره رسانه های آموزشی.
- احیاء، هوشنگ. 1351. راهنمای مصرف کودهای شیمیایی برای کشاورزان استان فارس. شرکت پخش کود شیمیایی. چاپخانه بنگاه مطبوعاتی ایران.
- احیاء، هوشنگ. 1351. کودها: جلد دوم کودهای آلی و شیمیایی. بنگاه مطبوعاتی ایران، تهران.
- استکی، عباسعلی. 1382. تعیین مدت زمان و روش نگهداری مناسب جهت پوسیدگی کود الی مورد استفاده در آبزی پروری. گزارش نهایی 625/82. موسسه تحقیقات شیلات ایران.
- اکبری نیا، احمد، قلاوند، امیر، طهماسبی سروستانی، زین العایدین، شریفی عاشور آبادی، ابراهیم و شهرام بانج شفیعی. 1383. تاثیر سیستمهای مختلف تغذیه بر خواص خاک، جذب و غلظت عناصر توسط گیاه داروئی زنیان و عملکرد آن. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 62، ص19-11.
- آملی، ناهید و علی چراتی. 1389. اثر تعداد برداشت، نیتروژن و کود دامی بر عملکرد اسفناج در شالیزارهای مازندران. گزارش نهایی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران.
- بادام، هادی. بی تا. کودهای حیوانی و طرق پوساندن آنها و کامپوست(کودهای گیاهی) نشریه شماره 38، اداره ترویج کشاورزی مازندران.
- بای بوردی، احمد و زیبا نجف زاده نوبر. 1385. اثرات کمپوست بر رشد گیاه در خاک و محیطهای کشت گلخانه ای و تاثیر آن بر کمیت و کیفیت پیاز قرمز آذر شهر. شرکت تولیدی کود آلی شهرداری تبریز.
- بای بوردی، احمد. 1384. بررسی تاثیر منابع مختلف کود آلی (کود دامی، کمپوست و ورمی کمپوست) بر کمیت و کیفیت پیاز قرمز آذر شهر در دو منطقه بناب و خسروشهر. گزارش نهایی شماره 727/84، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی.
- بلالی، محمد رضا، مهاجر میلانی، پرویز، خادمی، زهرا. درودی، محمد سعید، مشایخی، حمید حسین و محمد جعفر ملکوتی. 1379. مدل جامع کامپیوتری توصیه کودهای شیمیایی در راستای تولیدات کشاورزی پایدار گندم. موسسه تحقیقات خاک و آب، نشر آموزش کشاورزی.
- بیات، حسن و سید محمد بنی جمالی. 1387. کنترل پژمردگی فوزاریومی میخک با آفتابدهی خاک در ترکیب با کود دامی یا متام سدیم. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. شماره 81، ص 46-40.
- پرورش، عبدالرحیم و محمد رضا شاه منصوری. 1373. تهیه کود آلی کمپوست (دفع بهداشتی و بازیابی مواد زائد آلی(ترجمه). نشر پرسش.
- پرویزی، یحیی و صفدر علی محمدی محمودی. 1384. مدیریت صحیح آبیاری ذرت دانه ای و تاثیر کاربرد کود حیوانی بر آن. گزارش نهایی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان.
- -پرویزی، یحیی و عزت اله نباتی. 1383. تاثیر دور آبیاری و کود دامی بر کارآیی مصرف آب و عملکرد کمی و کیفی ذرت دانه ای. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. شماره 63، ص29-21.
- پوزش شیرازی، مرتضی، سماوات، سعید، زلفی باوریانی، مختار، فخری، فرهاد، و قاسم مرادی. 1390. بررسی تاثیر مواد آلی از منابع مختلف بر خواص فیزیکی و شیمیایی خاک و عملکرد گیاه در استان بوشهر. مجله پژوهشهای خاک، جلد 25، شماره 4، ص293-285.
- جواهری، محمد علی، رشیدی، ناصر و امین باقی زاده. 1384. تاثیر کود دامی، پتاسیم و بور بر روی عملکرد کمی و کیفی چغندر قند در منطقه بردسیر. چغندر قند. جلد 21، شماره 1، ص56-43.
- جهان، محسن، نصیری محلاتی، مهدی، سالاری، محمد دانیال و رضا قربانی. 1389. اثرات زمان استفاده از کود دامی و کاربرد انواع کودهای زیستی بر ویژگیهای کمی و کیفی کدو پوست کاغذی. نشریه پژوهشهای زراعی ایران. جلد 8، شماره 4، ص 727-726.
- حامدی، فردین. 1383. بررسی اثرات ناشی از تردد ماشین آلات کشاورزی و کود دامی در شرایط مختلف رطوبتی بر تراکم خاک. گزارش نهایی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه.
- حسن پور، علی. 1384. بررسی بهره وری عوامل تولید برنج و کارآیی شالیکاران در استان کهگیلویه و بویر احمد. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی ، شماره 422/84، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویر احمد.
- حسینی، ماشا اله. 1379. بررسی اثر کود دامی و کمپوست اصفهان بر عملکرد و درصد قند چغندرقند. شورای پژوهشهای علمی کشور، کمیسیون کشاورزی. شماره 1653، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی.
- خادمی، زهرا. 1375. چگونگی استفاده از کودهای شیمیایی و آلی در افزایش تولید گندم آبی در ایران. نشریه فنی شماره 8، موسسه تحقیقات خاک و آب، نشر آموزش کشاورزی.
- خسروی، هوشنگ و حمید محمودی. 1382. بررسی اثر کود بیولوژیک ازتوباکتر در بستر جامد و مایع بر عملکرد گندم دیم. موسسه تحقیقات خاک و آب.
- خلج، محمد علی. 1387. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی تاثیر سطوح مختلف ازت و کود دامی بر رشد و عملکرد دو رقم لیلیوم. ایستگاه ملی تحقیقات گل و گیاهان زینتی محلات و مجتمع آموزشی امام خمینی جهاد کشاورزی. کرج.
- خوگر، زهرا، 1377. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثرات ازت و کود دامی بر کمیت و کیفیت گوجه فرنگی. مرکز تحقیقات کشاورزی هرمزگان. شماره 518/77، موسسه تحقیقات خاک و آب.
- دانشی، نایب، 1378. گزارش نهایی بررسی اثرات گوگرد در قابلیت جذب عناصر کم مصرف با و بدون کود دامی. مرکز تحقیقات کشاورزی استان زنجان. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
- دهقان، علیرضا. 1367. تکنولوژی بیوگاز و کاربرد آن(ترجمه). نشریه شماره 199/67، مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی، مرکز تحقیقات روستائی و اقتصاد کشاورزی.
- دهقانی تفتی، احمد رضا، کیانمهر، محمد حسن، باقری، رضا و محمد حسن دهقانی تفتی. 1389. کود پلت شده دامی و اوره دانش نوین اصلاح الگوی مصرف کودهای نیتروژنه در کشاورزی. چکیده مقالات اولین کنگره چالشهای کود در ایران، نیم قرن مصرف کود. 12-10 اسفند. انتشارات سنا.
- دیالمی، حجت و عبدالحمید محبی. 1389. اثر کاربرد گوگرد به همراه مایه تلقیح تیو باسیلوس و کود دامی بر میزان عناصر غذایی برگ و شاخصهای رشد رویشی نهالهای خرما رقم برحی. نشریه علوم باغبانی علوم و صنایع کشاورزی، جلد 24، شماره 2، ص 194-189.
- رضائیان، سعید. 1388. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی تاثیر کودهای شیمیایی محتوی عناصر آهن، روی و کود حیوانی و اثرات متقابل آنها بر عملکرد کمی و کیفی زعفران. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی.
- روحی، اله وردی، توحیدلو، قاسم، گوهری، جواد و داریوش طالقانی. 1379. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثرات متقابل کود دامی و ازت بر برخی پارامترهای فیزیکی شیمیایی خاک و کمیت و کیفیت محصول در تناوب چغندرقند و گندم. نشریه شماره 502/79، موسسه تحقیقات چغندرقند.
- روستا، محمد جواد، عنایتی، کوکب و آزاده وکیلی. 1389. بررسی آزمایشگاهی تاثیر افزودن ترکیبات معدنی و مواد آلی بر میانگین وزن- قطر خاکدانه ها در یک خاک شور-سدیمی. مجله پژوهشهای خاک، جلد 24، شماره 3، ص 235-229.
- زلفی باوریانی، مختار. 1384. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثرات کود دامی و سولفات آهن در بهبود تغذیه آهن در گوجه فرنگی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر.
- زمانی باب گهری، جواد، افیونی، مجید، خوشگفتار منش، امیرحسین و حمید رضا عشقی. 1389. اثر لجن فاضلاب کارخانه پلی اکریل، کمپوست زباله شهری و کود گاوی بر ویژگیهای خاک و عملکرد ذرت دانه ای. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 14، شماره 54، ص 165-153.
- سدری محمد حسین. 1378. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی کود حیوانی، تلقیح بذر با اتوباکتر و مصرف کود اوره بر کمیت و کیفیت گندم دیم. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان.
- سرحدی، جواد. 1378. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثرات اصلاحی ترکیب گوگرد و کود دامی بر کاهش قلیائیت خاک و ارزیابی نتایج حاصله در زراعت جو. نشریه شماره 477/79، مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت و بم، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
- سعادت، سعید. 1384. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی تاثیر مواد آلی از منابع مختلف برخصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و عملکرد محصول. نشریه شماره 1207، موسسه تحقیقات خاک و آب.
- سلیمی، حمیرا، خلقانی، جواد، قره داغی، علی اکبر و حمید رحیمیان مشهدی. 1378. بررسی زیستایی بذور علفهای هرز موجود در لایه های متفاوت کود دامی دپو شده. آفات و بیماریهای گیاهی، جلد 76، شماره 1، ص 103-122.
- سماوات. سعید. 1389. نقش مدیریت مواد آلی در افزایش حاصلخیزی خاک (مسائل و محدودیتها). مجموعه مقالات شفاهی کنگره چالشهای کود در ایران، نیم قرن مصرف کود. . 12-10 اسفند. انتشارات سنا.
- سودایی مشاعی، صاحب، علی اصغر زاده، ناصر و شاهین اوستان. 1386. سنتیک معدنی شدن نیتروژن در یک خاک تیمار شده با کمپوست، ورمی کمپوست و کود دامی. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 11، شماره 42، ص 414-405.
- سیاحی، ایرج، دهقان، علیرضا، خزائلی، محمود رضا و رضا رضایی. 1367. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی حاصلخیزی کود بیوگاز. نشریه شماره 271/67، مرکز اسناد و مدارک علمی و تحقیقاتی وزارت کشاورزی.
- سیلسپور، محسن. 1384. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثرات کاربرد کود دامی و عناصر ریزمغذی (آهن، بور و روی) بر خصوصیات کمی و کیفی طالبی سمسوری. مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین.
- شاهرخ نیا، عزیز. 1375. چگونگی استفاده از کودهای شیمیایی و حیوانی در نخیلات ایران. نشریه فنی شماره 4، موسسه تحقیقات خاک و آب.
- شاهسواری، عطا اله، پیردشتی، همت اله، متقیان، آلاله و محمد علی تاجیک قنبری. 1389. واکنش خصوصیات رشدی و عملکرد گندم بر کاربرد همزمان کود دامی، گونه تریکودرما (Trichoderma spp) و سودوموناس (Psudomunas spp). نشریه بوم شناسی کشاورزی. جلد 2، شماره 3، ص 458-448.
- شریفی، معصومه، افیونی، مجید و امیر حسین خوشگفتار منش. 1390. اثر کاربرد لجن فاضلاب کارخانه پلی اکریل، کمپوست زباله شهری و کود گاوی بر قابلیت جذب آهن و روی در خاک و جذب آنها توسط ذرت، یونجه و گل جعفری در شرایط گلخانه. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی علوم آب و خاک، سال 15، شماره 56، ص 153-141.
- شهبازیان، نسترن، ال دادی، ایرج و حمید ایران نژاد. 1386. واکنش عملکرد گندم پائیزه به کشت ماقبل (آیش، گندم، سویا، و یونجه) و کاربرد کود دامی در منطقه قزوین. علوم کشاورزی، سال 13، شماره 1، ص 134-125.
- صادقی پور مروی، مهدی. 1390. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی اثر مقادیر مختلف کود حیوانی و نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی اسفناج. موسسه تحقیقات خاک و آب.
- صالحی فرگینی. خدامراد. 1364. کود حیوانی. مرکز خدمات کشاورزی شهرستان گچساران.
- صفادوست، آزاده، مصدقی، محمد رضا، محبوبی، علی اکبر، نوروزی، عباس و قاسم اسدیان. 1386. تاثیر کوتاه مدت خاکورزی و کود دامی بر ویژگیهای ساختمانی خاک، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 11، شماره 41، ص 100-91.
- ظریفی نیا، محمود. 1389. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی ارزیابی اثرات میزان خاک دهی و کود دامی بر عملکرد مارچوبه. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد-دزفول.
- -عرب سلمانی، کریم. 1383. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی مدیریت تلفیقی کوددهی ارگانیک، عمق فارو و مالچ پلاستیکی در زراعت طالبی. مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین.
- علی قارداشی، ابوالقاسم و مهرداد عدل. 1382. بیوگاز در ایران (پتانسیل موجود، استحصال فعلی و دورنمای آینده. مجموعه مقالات سومین همایش ملی انرژی. ص589-582.
- فرهادی، مرتضی. 1382. کشتکاری و فرهنگ ،چون و چراهایی بر کشاورزی صنعتی و شیوه های سنتی بهورزی و بهداری و توان بخشی زمینی در ایران . موسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی.
- فریدونی ناغانی، میترا، رئیسی، فایز و سیف اله فلاح. 1388. تاثیر منبع و مقدار نیتروژن بر روند فعالیت آنزیمی یک خاک آهکی تحت کشت ذرت علوفه ای. نشریه آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی): جلد 23، شماره 4، ص136-127.
- فلاح، سیف اله، قلاوند، امیر و محمد رضا خواجه پور. 1386. تاثیر نحوه اختلاط کود دامی با خاک و تلفیق آن با کود شیمیایی بر عملکرد و اجزا عملکرد ذرت دانه ای در خرم آباد لرستان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. شماره 40، ص 242-233.
- قرنجیکی، عبدالرضا. 1383. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی تاثیر کاربرد مواد آلی در زراعت پنبه. موسسه تحقیقات پنبه کشور.
- کاظمینی، سید عبدالرضا، غدیری، حسین، کریمیان، نجفعلی، کامکار حقیقی، علی اکبر و منوچهر خردنام. 1387. اثر بر همکنش نیتروژن و مواد آلی بر رشد و عملکرد گندم دیم(Triticum aestivum). علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، سال 12، شماره 45، ص472-461.
- گودرزی، کرم اله. 1386. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثر گوگرد و کود حیوانی در رفع کمبود عناصرFe, Mn,Zn,B, Cu موجود در باغهای انگور منطقه سی سخت استان کهگیلویه و بویر احمد. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کهکیلویه و بویر احمد.
- مجیدیان، مجید، قلاوند، امیر، کریمیان، نجفعلی و علی اکبر گندمکار حقیقی. 1387. تاثیر تنش رطوبت، کود شیمیایی نیتروژنه، کود دامی و تلفیقی از کود نیتروژن و کود دامی بر عملکرد و اجزای عملکرد و راندمان استفاده از آب ذرت سینگل کراس 704. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی شماره 45، ص 432-418.
- محبوب خمامی، علی. 1385. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثر ورمی کمپوست به عنوان اصلاح کننده محیط کشت بر شاخصهای رشد فیکوس بنجامین ابلق. شماره 1131/85، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان.
- محمد زاده، احمد رضا. 1389. ارزیابی استفاده از منابع مختلف کودهای آلی در زراعت زعفران. چکیده مقالات اولین کنگره چالشهای کود در ایران، نیم قرن مصرف کود. 12-10 اسفند. ص. 151. انتشارات سنا.
- محمد زاده، علیرضا. بی تا. گزارش نهایی بررسی اثر روش مصرف توام کود حیوانی و کود فسفره بر قابلیت جذب فسفر در خاک. مرکز تحقیقات کشاورزی بوشهر.
- محمودی میمند. سلمان. 1386. نحوه عمل آوری و استفاده از کودهای حیوانی در باغهای پسته. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
- مرادی، امین. و مدیا. امینیان. 1391. میزان نشر گازهای گلخانه ایران در سال 1389. نشریه نشاء علم، سال سوم، شماره اول، ص 59-55.
- مصدقی، محمد رضا، حاجی عباسی، محمد علی، همت، عباس و مجید افیونی. 1378. اثر رطوبت خاک و کود دامی بر تراکم پذیری خاک مزرعه لورک. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 3، شماره 4، ص 39-27.
- ملکوتی، محمد جعفر. 1374. چگونگی استفاده از کودهای شیمیایی و آلی در افزایش تولید سیب زمینی در ایران. نشریه فنی شماره یک موسسه تحقیقات خاک و آب. معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی سازمان تات تهران.
منتظری عفت الزمان. 1389. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی اثرات ازت و کود دامی (کود مرغی) و اثرات متقابل آنها بر کمیت و کیفیت گوجه فرنگی. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی.
- منیری، رحیم. 1369. طرز تهیه کود حیوانی و تاثیر آن بر عملکرد محصول. انتشارات روابط عمومی شرکت سهامی تولید، تهیه و توزیع بذر و نهال شعبه آذربایجان غربی.
- موسسه خاکشناسی و حاصلخیزی خاک. 1362. توصیه های کود و آب مصرفی نباتات تا پایان سال 1361. بخش بررسی های خاک و آب. بولتن فنی شماره 4 موسسه خاکشناسی و حاصلخیزی خاک. تهران.
- مهاجر میلانی، پرویز، درودی، محمد سعید، خادمی، زهرا، بلالی، محمد رضا، مشایخی، حمید حسین و محمد جعفر ملکوتی. 1379. مدل جامع کامپیوتری توصیه کودهای شیمیایی و آلی در راستای تولیدات کشاورزی پایدار جو. موسسه تحقیقات خاک و آب. نشر آموزش کشاورزی.
- مهرداد فر. م. 1365. تغذیه دام با استفاده از کود دامی(ترجمه). کمیته علمی تغذیه و امور دام معاونت امور طرحهای تولیدی و کشت و صنعت ها. شرکت سهامی کشت و صنعت و دامپروری مغان.
- میرزا شاهی، کامران. 1385. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی تاثیر استفاده توام مواد آلی (کود حیوانی) و کود شیمیایی بر عملکرد ذرت رقم سینگل کراس 707 و مواد آلی خاک. مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول.
- میرهاشمی، سید ملیحه، کوچکی، علیرضا، پارسا، مهدی و مهدی نصیری محلاتی. 1388. بررسی مزیت کشت مخلوط زنیان و شنبلیله در سطوح مختلف کود دامی و آرایش کشت. مجله پژوهشهای زرای ایران. جلد 7، شماره 1، ص 279-269.
- نصر اصفهانی، مهدی. 1379. ضدعفونی خاک گلخانه ها با استفاده از پوشش پلاستیک و کود حیوانی. نشریه شماره 227-1/9/78، معاونت تحقیقات، آموزش و ترویج سازمان کشاورزی استان اصفهان.
- نظمی، لیلا، شعبانپور، محمود و کاظم هاشمی مجد. 1390. تاثیر نوع و مقدار کمپوست ضایعات آلی بر خصوصیات فیزیکی دو نوع خاک. مجله پژوهشهای خاک. جلد 25، شماره ،2 ص10-93.
- نقوی، هرمزد، حاج عباسی، محمد علی و مجید افیونی. 1384. تاثیر کود گاوی بر برخی خصوصیات فیزیکی و ضرایب هیدرولیکی و انتقال برماید در یک خاک لوم شنی در کرمان. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال 9، شماره 3، ص 102-93.
- هاشمی، مسعود. 1375. کاربرد فضولات حیوانی در تغذیه دام، طیور و ماهی. انتشارات فرهنگ جامع. تهران. ایران.
- هوشیارفرد، محمود و عبدالرضا قرنجیکی. 1384. بررسی تاثیر کودهای دامی بر بیماریهای خاکزاد پنبه. موسسه تحقیقات پنبه کشور.
- یوسفی، معصومه، شریعتمداری، حسین و محمد علی حاج عباسی. 1386. اندازه گیری برخی از ذخایر کربن آلی در دسترس به عنوان شاخص کیفیت خاک. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. سال 11، شماره 42، ص 439-429.
87 - Fraser, M., Fleming R. J., Ohalloran I. P., Van Etrad L. L. and J. W. Zandstra. 2006. Non nutrient value of manure, literature review. Ridgetown College, University of Guelph, Ontario.
88 -Graham, E., Grandy S. and M. Thelen. 2009. Manure effects on soil organisms and soil quality. Emerging Issues in Animal Agriculture. Michigan state university extension.
89- Piersynski, G.M., J.T. Sims and G.F. Vance. 2005. Soils and environmental quality. Third edition. CRC Press, Boca Raton, FL. 569p
90-Richard T. L. and H. L. Choi. 1999. Eliminating waste: strategies for sustainable manure management review. Asian-Aus. J. Anim. Sci.12 (8)1162-1169.
91-Yohaness, M.T.2010. Biogas potential from cow manure. Uppsla Biocenter. Swedish University of Agri Cultural Sciences.
92-Vanlauwe, B. Chianu,J. Giller, K.E. Merckx, R. Mokwunye, U. Pypers ,P. Shepherd, K. Smaling, L. Woomer P.L and N. Sanginga. 2010. Integrated soil fertility management: operational definition and consequences for implementation and dissemination 2010 19th World Congress of Soil Science, Soil Solutions for a Changing World 1 – 6 August 2010, Brisbane, Australia. Published on DVD.
)