بررسی روند تغییرات کاربری اراضی منطقه بم

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسنده

مربی گروه خاک‌شناسی، دانشکده‌ی کشاورزی، دانشگاه جیرفت

چکیده

درحالحاضر،تغییراتکاربریاراضی بهیکمشکلعمده زیست محیطیتبدیلشدهزیرابدون برنامه­ریزی اصولی وباتوجهاندکبهاثرات مخربزیست محیطیآن­هاصورتمی­گیرد. ازآن­جاکهتغییراتدرکاربریاراضیدرسطوح وسیعوگستردهصورتمی­گیرد،بنابراینتکنولوژیسنجشازراهدورابزاریضروری برایارزیابیوسعتومیزانتغییراتپوششاراضیاست. در تحقیق حاضر تغییرات کاربری اراضی منطقه بم در یک دوره زمانی 18 ساله مورد ارزیابی قرار گرفت. برای انجام تحقیق از تصاویر سنجنده TM (Thematic Mapper) ماهواره لندست سال 1987 و همچنین تصاویر سنجنده ETM+ (Enhancement Thematic Mapper Plus) سال 2005 استفاده شد. پس از اقدامات مورد نیاز در مرحله پیش­پردازش، با طبقه­بندی نظارتشده در محیط نرم­افزار ENVI 4.3نقشه آشکار­سازی تغییرات تهیه و نتایج نهایی ارائه گردید. به­طور کلی نتایج نشان می­دهد که گرایش غالب روند تغییرات کاربری اراضی منطقه بم افزایش سه درصدی باغات خرما می­باشد. صحت کلی نقشه سال 2005،برابر 98/99 درصد و ضریب کاپای آن 86/99 درصد ارزیابی گردید. بر مبنای یافته­های این پژوهش می­توان اذعان داشت که هر چه توان تولید و یا ارزش اقتصادی یک محصول افزایش یابد تمایل به استفاده از آن بیشتر می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessing the Trend of Land use Changes in Bam Area

نویسنده [English]

  • Saleh Sanjari
Lecturer Dept., of Soil Sci., Faculty of Agriculture, University of Jiroft, Iran.
چکیده [English]

Presently, unplanned changes of land use have become a major problem. Most land use changes occur without a clear and logical planning with little attention to their environmental impacts. Since the land use changes are being happened at large areas, remote sensing technology can be used as an essential tool for detecting the land use changes. Current research evaluated land use change in Bam region for two scenarios during an 18-years period. Thematic Mercator landsat (1987) and Enhancement Thematic Mapper Plus (2005) image sensor were used. After measures required pre-processing, with supervised classification software, environmental change detection maps obtained and the final results were presented. The results indicate that palm plantation area increased 3 percent during this period and there is tendency to increase garden area in the region. The overall map accuracy of dates in Bam region in 2005 was 99.98 percent and kappa coefficient was 99.86 percent. Based on the findings of this study, increase in production and economic value of a product can increase the tendency to its use.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land use change
  • Remote Sensing
  • ENVI 4.3
  • Bam
  1. ارزانی ح.، خ. میر آخورلو و س.ز. حسینی. 1388. تهیه نقشه کاربری اراضی با استفاده از داده­های سنجنده ETM+ ماهواره لندست هفت (مطالعه موردی قسمتی از مراتع حوزه آبخیز طالقان). فصلنامة علمی-پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران. جلد 16، شمارة 2، صفحة 150 تا 160.
  2. براتی قهفرخی، س.، س. سلطانی کوپایی.، س.ج .خواجه الدین و ب. رایگانی. 1388. بررسی تغییرات کاربری اراضی در زیر حوزه قلعه شاهرخ با استفاده از سنجش از دور. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 47(1): 349-365.
  3. برخورداری، ج.، م. زارع مهرجردی و م. خسروشاهی. 1384. بررسی روند تغییرات پوشش اراضی در حوزه آبخیز سد استقلال میناب با استفاده از GIS وRS . مجله علمی ترویجی حفاظت آب و خاک پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری. جلد 1، شماره 2.
  4. بنایی، ح.م. 1380. نقشه منابع و استعداد خاک های ایران 1:250000. مؤسسه تحقیقات خاک و آب تهران- ایران.
  5. بنیاد، ا.ا. و ط. حاجی قادری. 1386. تهیه نقشه جنگل­های طبیعی استان زنجان با استفاده از داده­های سنجنده ETM+ ماهواره لندست 7. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی.42 (11): 638-627.
  6. دشتکیان، ک.، م. پاک­پرور و م.ه. راد. 1390. بررسی تغییر کاربری اراضی در ارتباط با شوری خاک سطحی در منطقه مروست یزد. فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 18 (2): 306-292.
  7. زاهدی­فرد، ن. 1381. تهیه نقشه کاربری اراضی با استفاده از داده­های ماهواره­ای در حوزه آبخیز بازفت، پایان­نامه کارشناسی ارشد خاکشناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان.
  8. سنجری ص.، ن، برومند و ق. جلالی. 1391. بررسی روند بیابانزائی به روش سنجش از دور در منطقه زرند. همایش ملی بیابان، کرج، 27 و 28 خرداد.
  9. سنجری ص. و ن، برومند. 1392. پایش تغییرات کاربری/ پوشش اراضی در سه دهۀ گذشته با استفاده از تکنیک سنجش از دور (مطالعۀ موردی: منطقۀ زرند استان کرمان). مجله کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 4(1): 57-67.
  10. شیخ حسنی، ح. 1380 .مدل­سازی برنامه­ریزی محیطی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور (مطالعه موردی منطقه طالقان)، رساله دوره دکتری جغرافیای طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.
  11. شتایی، ش. و ا. عبدی. 1386. تهیه نقشه کاربری اراضی در مناطق کوهستانی زاگرس با استفاده از داده­های سنجنده ETM+ (منطقه مورد مطالعه: حوزه سرخاب خرم آباد لرستان). مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 14، شماره 1.
  12. علوی­پناه، س.ک. 1389. کابرد سنجش از دور در علوم زمین (علوم خاک). انتشارات دانشگاه تهران. چاپ سوم. 380 ص.
  13. فیضی­زاده، ب. و م. حاج میررحیمی. 1386. آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی شهرک اندیشه با استفاده از روش طبقه­بندی شئ گرا. همایش ژئوماتیک، سازمان نقشه برداری کشور.
  14. کرمی، ف. 1383. مطالعه قابلیت داده­های ماهواره لندست جهت تعیین تخریب در جنگل­های زاگرس. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی ساری دانشگاه مازندران.71 صفحه.
  15. یغماییان مهابادی، ن.، م. نادری خوراسگانی و ج. گیوی. 1390. رصد تغییرات تخریب اراضی منطقه اردستان استان اصفهان در سه دهه گذشته با استفاده از فناوری سنجش از دور.  مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 15(58): 71-82.
  16. وحدت خواه، م.، م.ه. فرپور و م. سرچشمه پور. 1392. مقایسه برخی از شاخص­های کیفیت خاک در انواع کاربری/ پوشش­های اراضی دشت ماهان- جوپار. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک، 17(64): 107-117.
  17. یوسفی، ص.، ح.ر. مرادی.، س.ح. حسینی و س. میرزایی. 1390. پایش تغییرات کاربری اراضی مریوان با استفاده از سنجنده های TM و ETM+ ماهواره Landsat. مجله کاربردی سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 2(3): 97-105.