مدیریت تلفیقی مصرف کودهای شیمیایی و زیستی در کاهش غلظت نیترات در اسفناج

نویسندگان

1 عضو هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی قم

2 عضو هیات علمی بخش تحقیقات خاک و آب مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی قم

چکیده

استفاده از برخی کودهای زیستی نیتروژنی، علاوه بر تثبیت نیتروژن و تولید هورمون­های محرک رشد توسط ریزجانداران موجود در این کودها که منجر به افزایش رشد و عملکرد محصولات زراعی می­شود با تعدیلمصرف کودهای شیمیایی نیتروژنه، مسایل و مشکلات محیطی را نیزکاهش می­دهد. کود­های زیستی، حاوی مجموعه ای از فعالترین سویههای باکتریهای تثبیت کنندهی نیتروژن از جنس ازتوباکتر وآزوسپیریلوماست. به منظور بررسی اثر کودهاینیتروژنه و کود زیستی و نیز اثر توام آن­ها بر عملکرد و تجمع نیترات در اسفناج، این آزمایش در پاییز 1391 و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش به این قرار بودند: 1- کود زیستی به صورت بذرمال 2- کود زیستی در آب آبیاری 3-کود زیستیبه شکل بذرمال+  کود زیستی در آب آبیاری 4-کود زیستی بذرمال+ 46 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (معادل 100 کیلوگرم اوره در هکتار) 5-کود زیستی بذرمال+92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (معادل 200 کیلوگرم اوره در هکتار) 6-مصرف 92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (معادل 200 کیلوگرم اوره در هکتار) 7مصرف 276 کیلوگرم نیتروژن در هکتار (برابر عرف زارع و معادل 600 کیلوگرم اوره در هکتار) و8- شاهد (عدم مصرف کود زیستی و کود نیتروژنه). نتایج نشان داد بین تیمارها از لحاظ عملکرد ماده تر و خشک اندام هوایی و ریشه و نیز غلظت نیترات اندام هوایی اختلاف معنی داری در سطح 5% آزمون دانکن وجود داشت. بالاترین مقادیر ویژگی­های فوق در تیمار عرف زارع و پایین ترین آن در تیمار شاهد به دست آمد. مصرف توامان کود زیستی و اوره باعث افزایش معنی­دار عملکرد تر تیمارها نسبت به شاهد و یا مصرف تنهای کود زیستی شد. با افزایش مصرف اوره، عملکرد ماده تر و خشک اندام هوایی و غلظت نیترات اندام هوایی افزایش یافت، این در حالی­است که تیمارهای کود زیستیِتنها، نتوانست عملکرد ماده تر و خشک اسفناج را به اندازه تیمارهای کود اوره افزایش دهد. بر اساس نتایج پژوهش حاضر، اگرچه به­علت کوپذیری بالای اسفناج، بالاترین عملکرد تر و خشک اسفناج در تیمار عرف زارع بود ولی پیشنهاد می­شود با توجه به اثرهای زیان­بار احتمالی مصرف این میزان اوره، طی آزمایش هایی، اثر مقادیر پایین­تر کود اوره و نسبت­های دیگری از کود زیستی نیتروژنی مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Integrated Management of Chemical and Biological Fertilizers on Reduction of Nitrate Concentration in Spinach

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Naeini 1
  • Mohammadhadi Mirzapoor 2
1 Member of scientific board of Soil and Water Research Division, Qom Agricultural and Natural Resources Rresearch and Education Center.
2 Member of scientific board of Soil and Water Research Division, Qom Agricultural and Natural Resources Research and Education Center
چکیده [English]

 
Using of some nitrogen bio-fertilizers,beside of nitrogen fixation and increasing of yield and growth of cropsaccording to producing of growth plant regulators by microorganisms that exist in this fertilizers, reduce environmental problems by balancing use of nitrogen as chemical fertilizers. Bio-fertilizersare containing of nitrogen fixation bacteria from genus of azotobacter and azospirillum. In order to study effect of chemical and biological N fertilizer and as well as coincide use of both of them on yield and nitrate concentration in spinach, this examination was conducted in fall of 2012 in a randomized complete blocks design with 8 treatments and 3 replication. Treatments included of: 1- applying of  bio-fertilizer in seed priming  2- applying of  bio-fertilizer in irrigation water  3- applying of  bio-fertilizer in seed priming + applying of  bio-fertilizer irrigation water  4- applying of  bio-fertilizer in seed priming + applying of  46 kg.ha-1 nitrogen (equal 100 kg.ha-1urea) 5- applying of  bio-fertilizer in seed priming + applying of  92 kg.ha-1 nitrogen (equal 200 kg.ha-1urea)  6- applying of  92 kg.ha-1 nitrogen (equal 200 kg.ha-1urea)  7- applying of  276 kg.ha-1 nitrogen (equal 600 kg.ha-1urea) (conventional condition) and 8- control (no fertilizer use). The results showed that there was a significant difference among treatments in fresh and dry yield of shoot and root and as well as nitrate concentration in shoot at 5% dunkan test. The highest and lowest amounts of above traits was obtained in conventional condition and control respectively. Integrated use of biological fertilizer and urea increased wet yield significantly compared to the control and/or a single use of the biological fertilizer.By raising urea application, fresh and dry yield and nitrate concentration increased, whereas in treatments of bio-fertilizer solely, these traits could not be increased as urea application. Base on this experiment results, although, according to high Fertilization Efficiency of spinach, the highest spinach wet and dry yield was obtained in conventional condition (600 kg.ha-1 urea), but according to the probable destructive effect of applying of this amount of urea, it’s suggested that in another trial, effect of lower rates of urea and bio-fertilizer should studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spinach
  • nitrogen
  • Nitrate
  • bio-fertilizer
  • Seed priming
  1. آمار نامه کشاورزی. 1389. جلد اول. محصولات زراعی و باغی سال زراعی 88-1387. دفتر آمار و فناوری اطلاعات، معاونت برنامه ریزی و امور اقتصاد. وزارت جهاد کشاورزی.
  2. امامی،ع. 1375.روش­های تجزیه گیاه، جلد اول. نشریه982 ،مؤسسه تحقیقات خاک وآب،120 صفحه.
  3. بای بوردی،م و ح. سیادت.1384. کشاورزی، کودها و محیط زیست (ترجمه). نویسندگان: لاگرید، ام.، باکمن، اُ. سی و کارستاد، اُ.موسسه انتشارات نزهت. تهران. ایران.
  4. پیوست،غ. 1381. سبزی کاری. نشر علوم کشاورزی، تهران. ایران.
  5. سبحان اردکانی، س.،ک. شایسته، م. افیونی و ن. محبوبی صوفیانی.ا. 1384. غلظت نیترات در برخی از فرآورده­های گیاهی اصفهان، مجله محیط شناسی، شماره 37: 76-69.
  6. علی احیایی،م. وع. ا. بهبهانی زاده.1372 . شرح روشهای تجزیه شیمیایی خاک. نشریه فنی شماره. 893 ،موسسه تحقیقات خاک وآب.تهران،ایران.
  7. ملکوتی، م. ج.، و م. ن. غیبی. 1379. تعیین حد بحرانی عناصر غذایی مؤثر در خاک،گیاه ومیوه. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت آموزش وتجهیز نیروی انسانی، نشر آموزش کشاورزی. کرج.