مروری بر تجارب ایران و برخی کشورهای آسیایی در حفظ کاربری اراضی کشاورزی

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسندگان

1 دانش‏ آموخته دکتری توسعه کشاورزی، گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

2 استاد گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

3 استاد گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

چکیده

حفظ کاربری اراضی کشاورزی به عنوان بستر فعالیت‏های کشاورزی یکی از مهمترین مولفه‏های تصمیم‏گیری در عرصه توسعه کشاورزی و ملی است، چرا که در همه جوامع کوچک و بزرگ تأمین امنیت غذایی نسل فعلی و آتی مستلزم حفظ و پاسداشت اراضی کشاورزی موجود برای استفاده مستمر و موثر از آنها است. از این رو بهره‏برداری بهینه و حفاظت از آن به عنوان تضمین‏کننده تداوم حیات بشری، یکی از ماموریت‏های مهم سیاست‏گذاران و برنامه‏ریزان توسعه پایدار کشاورزی است. بیشتر کشورهای توسعه‏یافته و پیشرو در بلوک شرق در عرصه حفظ کاربری اراضی کشاورزی، برنامه‏ریزی برای جلوگیری از تغییر کاربری اراضی، جلوگیری از خرد شدن آنها برای اقتصادی بودن تولید و یکپارچه‏سازی آن، مدیریت بهره‏وری و بهینه‏سازی نحوه استفاده از اراضی را یکی از مهمترین وظایف حاکمیتی دولت‌ها دانسته و آن را در رأس برنامه‌های خود قرار داده‌اند و سالانه مبالغ زیادی از بودجه‏های اعتباری دولت را صرف اجرای برنامه‏های مختلف حفاظت از اراضی کشاورزی می‏نمایند. بنابراین هدف این تحقیق بررسی تجارب ایران و برخی از کشورهای آسیایی در رابطه با اجرای قوانین و برنامه‏های مختلف در عرصه حفظ کاربری اراضی کشاورزی است تا از این منظر بتوان به بینش جامعی درباره وضعیت حفظ کاربری اراضی کشاورزی ایران و کشورهای دیگر دست یافته و اقدامات اصلاحی لازم برای بهبود وضعیت موجود و دستیابی به وضعیت مطلوب کاربری اراضی کشاورزی را ارائه نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Survey of the Experiences in Agricultural Land Use Conservation Gained by Iran and Some Asian Countries

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shokati Ameghani 1
  • Khalil Kalantari 2
  • Ali Asadi 3
  • Hosein Shabanali 2
1 PhD Graduate of Agricultural Development, Department of Agricultural Development and Management, Faculty of Agricultural Economics & Development, University of Tehran, Karaj, Iran
2 Professor, Department of Agricultural Development and Management, Faculty of Agricultural Economics & Development, University of Tehran, Karaj, Iran.
3 Professor, Department of Agricultural Development and Management, Faculty of Agricultural Economics & Development, University of Tehran, Karaj, Iran.
چکیده [English]

Conservation of agricultural land use as the basis for agricultural activities is a most important decision-making component in both national and agricultural development schemes. This is because current and future food security in all communities, whether small or large, relies heavily on the conservation and protection of existing agricultural lands to ensure sustained and effective production. Hence, optimal land utilization and protection to guarantee human survival on earth is an important responsibility of policy makers and sustainable development planners. Governments in the Eastern Block have been mandated to develop plans as their priority agenda for prohibiting land use change and land fragmentation in order to secure consolidated land farms with enhanced productivity via optimized use of land. In these countries, large allocations are dedicated annually to the execution of such plans in order to protect their farms and agricultural production. The present study aims to survey the experiences gained in Iran and some Asian countries in enforcing the pertinent laws and executing schemes in the field of land use management in order to gain an insight that can be exploited toward developing the relevant measures for improving the present conditions in Iran and to achieve a desirable land use management system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Land use conservation
  • Land fragmentation
  • Land consolidation
  • Land use change

مراجع

  1. ازکیا، م .1387. جامعه‌شناسی توسعه و توسعه‌نیافتگی روستایی ایران، انتشارات اطلاعات. تهران.
  2. آشکار آهنگر کلایی، م. اسدپور، ح. علی‌پور، ع .1385. بررسی نگرش کشاورزان به طرح یکپارچه‌سازی اراضی در شالی‌زارهای مازندران، مطالعه موردی روستای گلیرد شهرستان جویبار، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال چهاردهم، شماره 55.
  3. اکرم، م؛ پیمانی، م. 1372. تجربه مالزی در توسعه اراضی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، پاییز (1372)، شماره 30، صص 114-138.
  4. بی‌نام. 1393. طرح ملی الگوی کشت استان اصفهان. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان. http://crop-pattern.agri-es.ir/
  5. پور مرعشی، س م. 1376. یکپارچه‌سازی زمین‌های کشاورزی در ایران و کشورهای دیگر، مجله برنامه‌وبودجه، شماره 12، ص 84-59.
  6. جلالی کوتنائی، ن. 1394. تجهیز، نوسازی و یکپارچه‌سازی اراضی شالیزاری. انتشارات موسسه آموزش عالی علمی-کاربردی جهاد کشاورزی. تهران.
  7. حقیقت، م ص. 1391. تحلیل وضعیت یکپارچه‏سازی اراضی و کشت محصول در استان فارس، پایان‏نامه کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران.
  8. دورودیان, ح ر, دورودیان, ع. 1396. پیامدهای اجتماعی و بوم‌شناختی تغییر بی‌رویه کاربری اراضی کشاورزی. نشریه مدیریت اراضی، 5.2(2)، 81-97.
  9. سازمان امور اراضی کشور. 1389. مجموعه قوانین و مقررات مرتبط با حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‏ها. چاپ فرهنگ: تهران.
  10. سازمان امور اراضی کشور. 1394. از سیر تا پیاز درباره طرح کاداستر اراضی کشاورزی، مجله پیام زمین، خبرنامه سازمان امور اراضی کشور، شماره 10، بهمن‏ماه 1394. صص 12-10.
  11. سازمان امور اراضی کشور. 1394. وضعیت اراضی کشاورزی و چالش‌های مدیریت زمین در ایران.
  12. سرور، ر. 1387. برنامه‏ریزی کاربری اراضی در طرح‏های توسعه عمران ناحیه‏ای". چاپ اول. تهران، انتشارات گنج هنر.
  13. شوکتی آمقانی، م. 1397. طراحی راهبرد مناسب ساماندهی خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی، رساله جهت دریافت درجه دکتری تخصصی، گروه مدیریت و توسعه کشاورزی، دانشکده اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه تهران، کرج.
  14. شوکتی آمقانی، م؛ کلانتری، خ؛ اسدی، ع و شعبانعلی فمی، ح. 1397الف. مروری بر وضعیت خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در جهان و ایران، مجله علمی ترویجی مدیریت اراضی، دوره 6.1، شماره 1، بهار و تابستان 1397. صص 63-82.
  15. شوکتی آمقانی، م؛ کلانتری، خ؛ اسدی، ع و شعبانعلی فمی، ح. 1397ب. بررسی عوامل موثر بر خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 3-49، پاییز 1397، صص 487-508.
  16. شوکتی آمقانی، م؛ کلانتری، خ؛ اسدی، ع و شعبانعلی فمی، ح. 1397ج. تدوین راهبردهای ساماندهی خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی در استان آذربایجان شرقی. هفتمین کنگره ملی ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و محیط زیست، 3-5 شهریور ماه 1397، دانشگاه بوعلی سینا همدان.
  17.  شوکتی آمقانی، م؛ کلانتری، خ؛ اسدی، ع و شعبانعلی فمی، ح. 1397د. تحلیل و تبیین خردی و پراکندگی اراضی کشاورزی بر اساس تئوری‏های اقتصادی، کنفرانس بین‏المللی مدیریت منابع طبیعی در کشورهای در حال توسعه، 6 اسفند 1396، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.
  18. شوکتی آمقانی، م؛ کاظمیه، ف و آقاجانی، عاطفه. 1397. مروری بر چالش‏های مدیریت مطلوب اراضی کشاورزی در ایران، کنفرانس بین‏المللی جامعه و محیط زیست، 11 شهریور 1397، دانشگاه تهران.
  19. طالب، م. 1367. عوامل مؤثر در تقطیع اراضی زراعی و لزوم یکپارچگی زمین‌های واحد بهره‌برداری. مجله رشد آموزش جغرافیا، شماره‌های 11، 13، 14 و 15.
  20. فتحی، ج. 1394. قانونی شدن تغییر کاربری زمین‏های کشاورزی. خبرگزاری جمهوری اسلامی. تاریخ خبر 11/07/1394
  21. کلانتری، خ. 1386. جامعه‌شناسی روستایی، انتشارات دانشگاه پیام نور.
  22. کلانتری، خ، حسینی، س م و عبدالله‏زاده، غ ح. 1384. ساماندهی و یکپارچه‌سازی اراضی کشاورزی با استفاده از تجارب کشورهای اروپای شرقی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 4، تهران، صص 130-67.
  23. مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی. 1385. قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‏ها مصوب 31/3/1374. http://rc.majlis.ir/fa/law/show/97858
  24. معتمد، م. 1395. اجرای طرح کشت نیابتی در استان سمنان. خبرگزاری صدا و سیما. http://www.iribnews.ir/
  25. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. 1392.آمارنامه کشاورزی سال 1392. جلد دوم
  26. کشاورز، ع. 1397. طرح ملی الگوی کشت محصولات کشاورزی اجرا می‌شود. خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا). https://www.isna.ir/news/97032210124/
    1. Bigman, D., Srinivasan, P.V. 2002. Geographical targeting of poverty alleviation programs: methodology and applications in rural India. J. Policy Model. 24, 237–255.
    2. Blaikie, P. & Sadeque, A. 2000. Policy in the high Himalayas: Environment and development in the Himalayan region. Kathmandu: ICIMOD.
    3. Bontkes, T.S., van Keulen, H. 2003. Modelling the dynamics of agricultural development at farm and regional level. Agric. Syst. 76, 379–396.
    4. Demetriou, D. Stillwell, J. See, L. 2012. Land consolidation in Cyprus: Why is an Integrated Planning and Decision Support System required? Land Use Policy 29 (1), 131–142.
    5. Dieren W. 1995. taking nature into account: a report to the club of Rome, Springer Verlag, New York. IGBP/HDD, (1995), land use and land cover change, science/research plan, Stockholm, Geneva
    6. FAO. 1996. Agro-ecological zoning guidelines. FAO Soils Bulletin. 73, FAO, Rome.
    7. FAO. 2003. The Design of Land Consolidation Pilot Projects in Central and EasternEurope, FAO Land Tenure Studies Roma,6, 19.
    8. Guanghui, J. Xinpan, W. Wenju, Y. Ruijuan, Z. 2015. A new system will lead to an optimal path of land consolidation spatial management in China. Land Use Policy 42. PP 27–37.
    9. Guo, B. Jin,X. Yang, X. Guan, X. Lin, Y. Zhou, y. 2015. Determining the effects of land consolidation on the multifunctionlityof the cropland production system in China using a SPA-fuzzy assessment model. European Journal of Agronomy. Vol 63. Pp 12-26.
    10. Huylenbroeck, G.V. Coelhot, J.C. Pinto, P.A. 1996. Evaluation of land consolidation projects a multidisciplinary approach. J. Rural Stud. 12, 297–310.
    11. Li, Y. Liu, Y. Long, H. L. & Cui, W. 2014. Community-based rural residential land consolidation and allocation can help to revitalize hollowed villages in traditional agricultural areas of China: evidence from Dancheng County, Henan Province. Land Use Policy, 39, 188-219.
    12. Nguyen, T. Cheng, E. & Findlay, C. 1996. Land fragmentation and farm productivity in China in the 1990. China Economic Review, 7(2), 169-180.
    13. Niroula, G.S. Thapa, G.B. 2005. Impacts and causes of land fragmentation, andlessons learned from land consolidation in South Asia. Land Use Policy 22, 358–372.
    14. Sarker RA and Quaddus MA. 2002. Modelling a nationwide crop planning problem using a multiple criteria decision making tool. Computers & Industrial Engineering 42: 541-553.
    15. Singh, D.K., Jaiswal, C.S., Reddy, K.S., Singh, R.M., Bhandarkar, D.M. 2001. Optimal cropping pattern in a canal command area. Agric. Water Manage. 50, 1–8.
    16. Sklenicka, P. 2006. Applying evaluation criteria for the land consolidation effectto three contrasting study areas in the Czech Republic. Land-use Policy 23 (4), 502–510.
    17. Sujatha, P., Punithavathi, J., Tamilenthi, S., & Baskaran, R. 2011. Land Use Pattern and Cropping Pattern of Orthanadu Block, Thanjavur District, Tamil Nadu using GIS. Journal of Experimental Sciences, 2(5).
    18. Trnka, J. 2002. Land Fragmentation and Land Consolidation in Czech, Republic, Documentation of The International Symposium.
    19. UN, FAO, and ILO. 1956, Progress in Land Reform, Second Report. NewYork: United Nations, Department of Economic Affairs.
    20. Uyan, M. cay, T. inceyol, Y. hakli, H. 2015. Comparison of designed different land reallocation models in landconsolidation: A case study in Konya/Turkey. Computers and Electronics in Agriculture 110. PP 249-258.
    21. Wang, Q. Zhang, M. & Cheong, K. 2014. Stakeholder perspectives of China's land consolidation program: a case study of Dongnan Village, Shandong Province. Habitat International, 43, 172-180.
    22. Wang, S.Y. Zhang, S.C. (Eds.). 2012. Constructing Well-facilitied Capital Farmlandto Ensuring National Food Security: The Album of Implementing National LandConsolidation Planning and Promoting Well-facilitied Capital Farmland Construction Conference. China Land Press, Beijing .
    23. World Bank. 2007. World Development Report 2008. Agriculture for Development. The World Bank, Washington DC.
    24. Xia, F. Yan, J. & Liu, J. 2014. Research on governance path of rural settlements reconstruction patterns. Transactions of the Chinese Society of Agricultural Engineering (Transactions of the CSAE), 30(3), 215-222 .
    25. Yan, J. 2010. China's land use and planning research strategy. Beijing: China Land Press.
    26. Yan, J. Xia, F. & Li, Q. 2012. Top strategy design of comprehensive land consolidation in China. Transactions of the Chinese Society of Agricultural Engineering, 28(14), 1-9 .
    27. Yan, Jinming, Xia, Fangzhou, Helen X.H. Bao. 2015, Strategic planning framework for land consolidation in China: A top-level design based on SWOT analysis. Habitat International 48 (2015) 46-54.
    28. Zhang, Z. Zhao, W. Gu, X. 2014. Changes resulting from a land consolidation project (LCP) and itsresource–environment effects: A case study in Tianmen City of Hubei Province, China. Land Use Policy VOL 40, 74-82.
    29. Kihl, Y. W. 1982. Farm structure and rural policy in Japan, Food Policy, 7 (4), pp. 332-336.
مدیریت اراضی
دوره 6، شماره 2
بهمن 1397
صفحه 115-130

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار