بررسی نگرش روستاییان حاشیه جنگل نسبت به تغییر کاربری اراضی جنگلی (مطالعه موردی استان گلستان)

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد ترویج کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

تحقیق حاضر با هدف بررسی نگرش روستاییان حاشیه جنگل نسبت به تغییر کاربری اراضی جنگلی انجام گردید. تعداد 364 نفر از ساکنان روستاهای حاشیه جنگل در هشت شهرستان استان گلستان با استفاده از روش پیمایشی، مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار جمع­آوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی آن با مراجعه به اساتید دانشگاه و کارشناسان منابع طبیعی و پایایی آن با محاسبه ضریب کرونباخ آلفا مورد تأیید قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که نگرش افراد مورد مطالعه نسبت به تغییر کاربری اراضی جنگلی و آمادگی آنان از این نظر، اندکی بیش از متوسط است. یافته­ها نشان داد که ارتباط معنی­داری بین سن و سطح تحصیلات با نگرش نسبت به تغییر کاربری اراضی جنگلی وجود ندارد و زنان و مردان و همچنین افراد مجرد و متأهل نیز تفاوتی از این نظر ندارند. در عین حال، کشاورزان و دامداران بیشترین آمادگی نگرشی برای تغییر کاربری اراضی جنگلی را داشتند و کمترین آمادگی مربوط به افراد دارای مشاغل دولتی بود. به منظور اصلاح نگرش روستاییان نسبت به اراضی جنگلی پیشنهاد می­شود دانش آنان درباره کارکردهای اقتصادی، اجتماعی و محیط­زیستی جنگل­ها افزایش یافته و با تشکیل گروه­ها یا انجمن­های محلی، فعالیت­های حامی جنگل در بین روستاییان ترویج و توسعه یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Survey of Attitudes among Forest Neighboring Rural Communities toward Forest Land Use Change A Case Study of Golestan Province

نویسندگان [English]

  • Ahmad Badahang Gale-Bache 1
  • Ahmad Abedi Sarvestani 2
  • Mohammad Reza Mahboobi 2
1 MSc Student of Agricultural Extension, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2 Associate Prof., Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
چکیده [English]

This survey was carried out to investigate the attitudes of rural communities living in the vicinity of forest areas toward forest land use change. For this purpose, 364 inhabitants in villages from eight counties in Golestan Province were surveyed. Using the survey method, a questionnaire was prepared and administered as the data gathering tool whose validity was confirmed based on expert judgment by university academics and experts working in the field of natural resources. Its reliability was evaluated against the Cronbach's alpha coefficient. Results revealed that the participants’ attitude toward and their readiness for changing forest land use were slightly above average. Moreover, no significant relations could be established between either age or education level and attitude toward land use change. Meanwhile, no differences were detected between sex and marital status with respect to the research question. This is while farmers and livestock growers showed the highest but civil servants showed the least positive attitude toward changing forest land use. Based on these results, a serious need is felt for improving the villagers’ attitude toward forest lands. In this regard, their knowledge of the economic, social, and environmental functions of forests needs to be elevated. Local NGOs and associations are recommended to be established in order to promote group activities in support of forests among villagers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attitude
  • Forest
  • land use
  • Golestan Province
  1. احمدپور، ا. و ا. علوی. 1393. شناسایی و تحلیل مؤلفه­های مؤثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی (مطالعه موردی: شهرستان ساری). پژوهش وبرنامه­ریزی روستایی، 3(5): 120-109.
  2. احمدوند،م. و ذ. محمدی­تمری. 1396. نگرش روستاییان به مدیریت مشارکتی جنگل: مورد روستاهای حاشیه جنگل بخش مارگون، شهرستان بویراحمد. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران ، 13(1): 174-161.
  3. امیرنژاد، ح. 1392. بررسی عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان جهت تغییر کاربری اراضی در استان مازندران، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 5(4): 94-79.
  4. ایلدرمی، ع.، ف. قاسمی و ن. بهمنی. 1394. بررسی نقش عوامل اقتصادی-اجتماعی در تخریب زیست بوم جنگل های زاگرس (منطقه کاکارضا لرستان). تحقیقات حمایت و حفاظت جنگل­ها و مراتع ایران، 13(2): 149-140.
  5. ترکان، ح.، و م.ب. کجباف. 1387. نگرش چیست؟ فصلنامه توسعه علوم رفتاری، 1(1): 54-49.
  6. چیذری، م.، ه. فرهادیان و م. ابراهیمیان. 1390. بررسی عوامل مؤثر بر تخریب جنگل­ها و راهکارهای ترویجی مقابله با آن از دیدگاه کارشناسان اداره کل منابع طبیعی استان مازندران. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس. 
  7. حیدرپورتوتلکه، ز.، ح. شعبانعلی­فمی، ع. اسدی و ا. ملک­محمدی. 1388. نقش عضویت در تعاونی­های جنگل­نشینان در بهره­برداری از منابع جنگلی غرب استان مازندران. تعاون، 20(210): 115-91.
  8. حیدری،م.، ح. پوربابایی، و ا. اسماعیل­زاده. 1394. بررسی تأثیر رویشگاهی و تخریب­های انسانی برتنوع گونه­های گیاهی زیراشکوب خاک در اکوسیستم جنگلی زاگرس با استفاده از تحلیل مسیر. مجله پژوهش­های گیاهی، 28(3): 548-535.
  9. خاکسارمقدم، گ. 1395. بررسی عوامل مؤثر بر الگوی مصرف آب خانوارهای روستایی شهرستان شیروان، استان خراسان شمالی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: احمد عابدی سروستانی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی گرگان.
  10. درودیان، ح.د. و ع. درودیان. 1396. پیامدهای اجتماعی و بوم­شناختی تغییر بی­رویه کاربری اراضی کشاورزی. مدیریت اراضی، 5(2): 97-81.
  11. رحیمیان،م.، ه. ایروانی، خ. کلانتری و و. اعتماد. 1395. عوامل مؤثر بر بهره­مندی پایدار از جنگل در بین جنگل­نشینان استان لرستان. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 47(3): 681-673.
  12. عباس­زاده،م.، ح. بنی­فاطمه، م.ح. علیزاده­اقدم و ل. علوی. 1395. تأثیر مداخله­ای نگرش مسئولانه زیست­محیطی بر رابطه بین دلبستگی مکانی و رفتار مسئولانه زیست­محیطی. جامعه­شناسی کاربردی، 27(2): 80-61.
  13. عباسی، ر. 1395. بررسی عوامل تأثیرگذار در گسترش تصرف اراضی ملی. ارائه شده در: دومین همایش ملی پدافند غیر عامل در بخش کشاورزی،منابع طبیعی و محیط زیست با رویکرد توسعه پایدار. مرکز راهکارهای دستیابی به توسعه پایدار، 20 آبان، تهران.
  14. مطیعی­لنگرودی، س.ح.، م.ر. رضوانی و ز. کاتب­ازگمی. 1391. ررسی اثرات اقتصادی تغییر کاربری اراضی کشاورزی در نواحی روستایی (مطالعه موردی: دهستان لیچارکی حسن رود بندر انزلی). پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 1(1): 23-1.
  15. مهرابی، ع.ا.، م. محمدی، م. محسنی­ساروی، م. جعفری و م. قربانی. 1392. بررسی نیروهای محرک انسانی موثر بر تغییرات کاربری سرزمین (مطالعه موردی: روستاهای سیدمحله و دراسرا-تنکابن). مرتع و آبخیزداری، 66(2): 320-307.
  16. واقفی، ا. و م. حقیقتیان. 1393. بررسی تاثیر سرمایه فرهنگی (بعد نهادینه) بر رفتارهای اجتماعی زیست محیطی با رویکرد توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز). اقتصاد و مدیریت شهری، 2(8): 65-47.
  17. همتی ،ز. و س.م. شبیری. 1394. تحلیلی بر مولفه­های ارتقای فرهنگ محیط زیستی (مطالعه موردی: شهروندان شهر شیراز). تحقیقات فرهنگی ایران، 8(4): 215-197.
  18. Reetz, S. and Brummer, W.H. 2011. Determinants of land-use change dynamics in the margins of protected forest areas: Evidence from Central Sulawesi, Indonesia. Conference on International Research on Food Security, Natural Resource Management and Rural Development. Zurich, Switzerland.