ارزیابی پتانسیل تولید گندم در برخی از دشت‌های کشور

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

2 استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

3 محقق موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

4 مربی پژوهشی بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

5 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زرقان، ایران.

چکیده

 
در راستای توسعه کشاورزی پایدار و حفظ منابع خاک، شناخت خصوصیات، تعیین پتانسیل تولید اراضی و استفاده از اراضی با توجه به خصوصیات آنها برای محصولات مهم زراعی از جمله گندم ضروری می­باشد. لذا، این مطالعه با هدف ارزیابی نوع و شدت خصوصیات محدود کننده اراضی و بررسی رابطه بین عملکرد واقعی با پتانسیل تولید گندم در چهار منطقه انتخابی کشور با وسعتی در حدود 60 هزار هکتار و تجزیه و تحلیل نتایج مطالعات تناسب اراضی و تخمین پتانسیل تولید انجام شد. نتایج نشان داد میانگین تاثیر خصوصیات ذاتی خاک برکاهش تولید گندم در مناطق انتخابی حدود 2388 کیلوگرم در هکتار (74/28%) است. تفاوت بین میانگین پتانسیل تولید اراضی با متوسط عملکرد مزارع نیز حدود 2192 کیلوگرم در هکتار (37/26%) است که نسبتا زیاد بوده و نشان دهنده عدم مدیریت صحیح و محقق نشدن عملکرد بهینه تولیدی نسبت به میزان پتانسیل تولید اراضی می­باشد. نکته قابل توجه در مناطق انتخابی این است که درصد محصول تولیدی بهره برداران پیشرو در برخی واحدهای خاک خیلی مناسب (S1) برای گندم آبی نسبت به پتانسیل تولید اراضی دارای اختلاف نسبتا کم ولی برای واحد­های خاک با تناسب متوسط و کم، نسبتا زیاد می­باشد. بنابراین ترویج روش­های مدیریت مناسب (کشاورزان پیشرو) در هر منطقه برای افزایش تولید و ارتقاء بهره­وری مناسب خاک ضروری است. در صورت اعمال مدیریت بهینه ، افزایش عملکرد در مزارع گندم آبی تا حدود 85% پتانسیل تولید اراضیقابل تولید می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of wheat yield potential in some Iranian Cultivated plains

نویسندگان [English]

  • Ali Zeynadini 1
  • S.Alireza Seyed Jalali 1
  • Mir Nasrer Navidi 2
  • Fatemeh Ebrahimi mimand 3
  • asghar farajnia 4
  • Gholamreza Zareian 5
4 researcher
چکیده [English]

Sustainable agricultural development and soil resources conservation presuppose adequate knowledge of soil properties, land yield potential, and land use to facilitate the production of such essential agricultural products as wheat. Along these lines, the present study was conducted to identify the land limiting factors, as well as the severity of each factor, in four selected regions in Iran covering an area of about 60,000 ha. Moreover, the relationship between wheat actual yield and land yield potential in the study areas was established. Finally, the results of land suitability investigations and land yield potential estimations were duly analyzed. It was found that the mean effect of intrinsic soil properties on wheat yield reduction was about 2388 kg.ha1 (28.74%). Also, a difference of about 2192 kg.ha1 (26.37%) was found between land yield potential and average farm yield in the study areas, which is relatively high and indicates both the lack of a proper management system and the failure to exploit land yield potential toward optimum crop production. A point of interest in the study areas was that the difference between actual yield by some leading farmers and the land yield potential in soils highly suitable (S1) for irrigated wheat production was low but that it was high in soils with moderate to low suitability. It was, therefore, concluded that it would be necessary to extend proper agricultural management practices among leading farmers in each area to enhance their crop yield and land productivity in that area. Once implemented, optimal management practices will expectedly improve irrigated wheat farm yield by as much as 85% the local land yield potential.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • land suitability
  • land yield potential
  • soil characteristics
  1. آمارنامه وزارت جهاد کشاورزی. 1396. آمار تولید محصولات زراعی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباط، معاونت برنامه­ریزی اقتصادی.
  2. زارعیان، غ. 1386. مطالعات تخمین پتانسیل تولید گندم آب در خاک­های آهکی (دشت سپیدان استان فارس). نشریه فنی شماره 1341 موسسه تحقیقات خاک و آب.
  3. زین الدینی میمند، ع ؛ ابراهیمی میمند، ف و ع، سید جلالی. 1395. تخمین پتانسیل تولید گندم در مناطق مهم تحت کشت استان کرمان. دومین همایش ملی مدیریت پایدار منابع خاک و محیط زیست، کرمان، ایران.
  4. زین­الدینی میمند، ع؛ نویدی، م.ن؛ محنت کش، ع؛ فرج­نیا، الف؛ زارعیان، غ. ر؛ محمداسماعیل، ز و ف، ابراهیمی میمند. 1393. ارزیابی پتانسیل تولید اراضی برای زراعت گندم آبی کشور. اولین همایش ملی مدیریت خاک و آب در تولید گندم. تهران، ایران.
  5. زین­الدینی میمند،ع و ف، ابراهیمی میمند. 1393. بررسی وضعیت خاک و ارزیابی تناسب اراضی برای محصولات مهم دشت بلوک-فاریاب، منطقه کهنوج، استان کرمان. اولین همایش ملی مدیریت پایدار منابع خاک و محیط زیست، کرمان، ایران.
  6. زین­الدینی میمند،ع و ف، ابراهیمی میمند. 1393. ارزیابی تناسب اراضی کیفی و کمی محصولات مهم منطقه شهداد کرمان. اولین همایش ملی مدیریت پایدار منابع خاک و محیط زیست، کرمان، ایران.
  7. زین­الدینی میمند،ع و ف، ابراهیمی میمند. 1395. ارزیابی کیفی وکمی تناسب اراضی گندم، یونجه و خرما در دشت نرماشیر، استان کرمان. دومین همایش ملی مدیریت پایدار منابع خاک و محیط زیست، کرمان، ایران.
  8. زین­الدینی میمند،ع؛ نویدی، م.ن و ف، ابراهیمی میمند.1396. بررسی وضعیت خاک­ها و ارزیابی تناسب کیفی گندم، ذرت و هندوانه در مناطق خیلی گرم استان کرمان. پانزدهمین کنگره علوم خاک ایران. اصفهان، ایران.
  9. زین­الدینی،ع.1381 . ارزیابی تناسب کیفی اراضی و تخمین پتانسیل تولید گندم آبی دشت ارزوئیه استان کرمان. نشریه فنی شماره 1143. موسسه تحقیقات خاک و آب.
  10. سید جلالی، س، ع. 1379. تخمین تولید خالص بیوماس و عملکرد اقتصادی محصولات یک‌ساله به روش مدل رشد فائو وزارت کشاورزی. سازمان تحقیقات آموزش وترویج کشاورزی، موسسه تحقیقات خاک وآب. 14 صفحه.
  11. سید جلالی، س، ع. 1379. طبقه‌بندی تناسب و تعیین پتانسیل تولید اراضی میان آب شوشتر برای گندم. مجله علوم خاک و آب. جلد 14، شماره 2. صفحه 153ـ141.
  12. فرج­نیا، ا. 1381. تعیین تناسب و پتانسیل تولید گندم در مناطق شور ایران (آذربایجان شرقی). نشریه فنی شماره 1134. موسسه تحقیقات خاک و آب.
  13. گیوی، جواد. 1376. ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای نباتات زراعی و باغی، نشریه شماره 1015. موسسة تحقیقات خاک و آب.  100 صفحه.
  14. محنت­کش، ع. 1378. ارزیابی کیفی، کمی و اقتصادی تناسب اراضی منطقه شهرکرد برای محصولات زراعی مهم منطقه. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
  15. Bagherzadeh, A., A,Gholizadeh. 2016. Modeling land suitability evaluation for wheat production by parametric and TOPSIS approaches using GIS, northeast of Iran. Model Earth Syst Environ. P: 2-126.
  16. Dingrong, W.U., Qionggu, Chang He. Lu, and Dij. Huibheng. 2006. Quantifying production of winter wheat in the north china plain, Europe. j. Agronomy 24: 226- 235.
  17. FAO. 1991. Land planning application proceeding of expert consultation 1990. Rome. Italy, 10-14 December 1990. World soil Resources. 68, Rome. FAO.
  18. Information System: A case study of Qazvin plain, Iran. Eurasian J Soil Sci, 6 (3). P: 275.
  19. Mousavi S, R., F, Sarmadian, Z, Alijani, A, Taati. 2017. Land suitability evaluation for irrigating wheat by Geopedological approach and Geographic Information System: A case study of Qazvin plain, Iran. Eurasian J Soil Sci, 6 (3). P: 275.
  20. Seyed Jalali, S, A, 1377. Principles of crop specific land evaluation. Bulletin NO: 1035. Soil and Water Institute.P:45.
  21. Soil Survey Stuff, 20‌10. Keys to soil taxonomy, 10th ed. UASA. NRCS.
  22. Sys, C, E. VanRanst, J. Debaveye, and F. Beerhaert. 1993. Land evaluations. Part III. Crop requirement FAO. P. 199.
  23. Sys. C., E. Van Rants and J. Debaveye. 1991. Land evaluation. Part I. principles in land evaluation and crop production calculation. FAO.P. 274.