پایش تغییرات سطح اراضی کشاورزی تحت سیستم اگروفارستری در باغباغوئیه جیرفت

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

2 دکترای تخصصی بیابان‌زدایی دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد، یزد، ایران.

چکیده

سیستم­های اگروفارستری در پاسخ به افزایش تقاضای مواد غذایی و افزایش بهره­برداری مناسب از اراضی کشاورزی ایجاد گردیده است. حضور ردیف­های درختی در اطراف مزارع با ایجاد شرایط میکرواقلیمی مناسب، نقش مؤثری در افزایش تولید محصولات زراعی دارد. در پژوهش حاضر تغییرات سطح اراضی کشاورزی بخشی از دشت جیرفت کرمان تحت سیستم اگروفارستری در طی 22 سال با استفاده از تصاویر ماهواره­ای لندست مطالعه گردید. بدین منظور، با بهره­گیری از روش طبقه­بندی نظارت شده، دو طبقه پوشش اراضی شامل اراضی کشاورزی و اراضی بدون پوشش از تصویر سنجندۀ TM لندست و سه طبقۀ پوشش اراضی شامل اراضی کشاورزی، پوشش درختی و اراضی بدون پوشش از تصویر ماهوارۀ لندست 8 معرفی گردید. در ادامه تغییرات پوشش­های اراضی مذکور در فاصلۀ زمانی 22 سال، با استفاده از روش مقایسۀ بعد از طبقه­بندی بررسی شد. نتایج نشان داد که در 1/5 % از اراضی بدون پوشش و 4/15% از اراضی کشاورزی بادشکن درختی احداث گردیده و 9/26 % از اراضی بدون پوشش به اراضی کشاورزی تبدیل شده است. سطح اراضی زراعی در سال 1992 برابر با 556 هکتار بوده و در سال 2014 به 741 هکتار رسیده است. یافته­های این تحقیق بیانگر آن است که مدیریت مناسب در اجرای سیستم اگروفارستری، شرایط مناسبی را برای افزایش سطح اراضی کشاورزی ایجاد نموده است. به­منظور اجرای بهتر این سیستم، استفاده از تصاویر با قدرت تفکیک مکانی بالا گزینۀ مناسبی در بررسی و تعیین مناسب­ترین جهت­های احداث بادشکن و بهترین نوع گونۀ درختی در حفاظت از اراضی و ایجاد شرایط مناسب تولیدات زراعی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Monitoring Changes in Agricultural Land Area under Agroforestry Practices (A Case Study of Bagh-Baghoueiyeh in Jiroft)

نویسندگان [English]

  • Hamid Sodaeizadeh 1
  • Atefeh Jebali 2
1 Associate Prof., Faculty of Natural Resources and Eremology, Yazd University
چکیده [English]

Agroforestry systems have been introduced for sustainable development in response to the growing demand for food and the increasing need for proper exploitation of agricultural land. In the agroforestry system, rows of trees or shrubs established around farms create the microclimate conditions favorable to crop production. In this study, changes in the areas of cultivated land under an agroforestry system in Jiroft Plain, Iran, were studied using Landsat satellite images taken over a period of 22 years. For this purpose, the supervised classification method was used to identify two categories of land cover including cultivated land and bare land via Landsat TM sensor images as well as three categories of land cover including cultivated land, tree cover, and bare land via Landsat 8 images. The land cover changes over the 22-year study period were subsequently analyzed using the post-classification approach. Results revealed that windbreaks had been planted over 5.1% of the bare land and 15.4% of the agricultural land while 26.9% of the bare land had been transformed into farmland such that the area of agricultural land had risen from 556 ha in 1992 to 741 ha in 2014. Our findings indicate that proper management of the agroforestry system in the study area has led to the creation of conditions favorable to enhanced crop production. In order to make the most of the agroforestry system, high spatial resolution images should be used as tools toward determining the best tree species for use as windbreak and the best direction for their establishment both to achieve land conservation objectives and to create the conditions required for improved crop production.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Windbreak
  • Agricultural production
  • Satellite image
  • Change detection
  1. امیرنژاد، ح.، عمویی، ع. و مجاوریان، س. م. 1398. پیامدهای تغییر اقلیم در کشاورزی و ارتباط آن با رانت شالیکاران (مطالعه موردی استان مازندران). فصلنامه علمی ـ پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 11(41): 148-131.
  2. امیری, ا. و خنامانی، ع. 1393. نقش اگروفارستری در مناطق خشک با تاکید بر بادشکن زنده (مطالعه موردی: منطقه جیرفت). اولین همایش ملی کشاورزی، محیط زیست و امنیت غذایی، دانشگاه جیرفت.
  3. امیری، ا. و درینی، ج. 1393. شناسایی و ثبت سیستم­های اگروفارستری موجود در منطقه جیرفت. اولین همایش ملی کشاورزی، محیط زیست و امنیت غذایی، دانشگاه جیرفت.
  4. رفیعیان، ا.، ع.ا. درویش صفت و م. نمیرانیان. ۱۳۸۵. تعیین تغییرات گستره جنگل­های شمال کشور بین سال­های 73 تا 80 با استفاده از تصاویر سنجنده +ETM (مطالعه موردی در جنگل­های بابل). علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، ۱۰(۳(ب)): 286-277.
  5. عادلی ساردویی، م.، ب. حیاتی، ش. ظریفیان و س.د. حسینی نسب. ۱۳۹۰. عوامل مؤثر بر پایداری عملیات کشاورزی در شهرستان جیرفت (مطالعه موردی محصولات: پیاز، سیب زمینی و گوجه فرنگی). نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، ۲۵(۴): 468-459.
  6. گودرزیان، پ.، س.ی. عرفانی فرد و ح. صادقی. ۱۳۹۲. شناسایی و طبقه­بندی سامانه­های اگروفارستری موجود در استان فارس (مطالعه موردی: شهرستان کازرون). نشریه دانش کشاورزی و تولید پایدار، ۲۳(۱): 70-55.
  7. متین خواه، س.ح.۱۳۸۲. بررسی سیستمهای موجود اگروفارستری و روشهای اصلاح آن در زاگرس (مطالعه موردی در استان کهگیلویه و بویراحمد). رساله دکتری جنگلداری. دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس، 403 صفحه.
  8. محمدیاری، ف.، ح.ر. پورخباز، م. توکلی و ح. اقدر. ۱۳۹۳. تهیه نقشه پوشش گیاهی و پایش تغییرات آن با استفاده از تکنیک­های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان بهبهان). فصلنامه علمی - پژوهشی اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، ۲۳(۹۲): 34-23.
  9. مخدوم، م.، درویش صفت، ع. ا.، جعفرزاده، ه. و مخدوم، ع. 1386، ارزیابی و برنامه­ریزی محیط زیست با سامانه­های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، انتشارات دانشگاه تهران.
  10. مظاهری، م.ر.، م.اسفندیاری، م.ح. مسیح آبادی و ا. کمالی. ۱۳۹۲. پایش تغییرات زمانی کاربری اراضی با استفاده از تکنیکهای سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: جیرفت، استان کرمان). کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، ۴(۲): 39-25.
  11. Anonymous, 2010, Design Guidelines for Farmyard, Field, Roadside, Livestock, Wildlife, Riparian Buffer Plantings on the Prairies. Agriculture and Agri-Food Canada, Agri-Environment Services Branch, Agroforestry Development Centre, Shelterbelts , Her Majesty the Queen in Right of Canada.
  12. Allison E W. 1989. Monitoring drought affected vegetation with AVHRR Digest, International Geoscience and Remote Sensing Symposium, 4: 1965-1967.
  13. Barkhordar, F., and Mohammadinejad, A. 2018. Factors Influencing Growth of Crop Production and Horticulture Subsectors in Iran. Agricultural Economics Research, 10(38), 15-32.
  14. Brandle J.R., Hodges L., and Stuthman J. 1995. Windbreaks and specialty crops for greater profits. in Agroforestry and Sustainable Systems: Symposium Proceedings. R.W.J. (ed.). Editor. USDA For. Serv. Gen. Tech. Rpt. RM-GTR-261. 81-91.
  15. Brandle J.R., Hodges L., and Zhou X H. 2004. Windbreaks in North American Agricultural Systems, Agroforestry Systems, 61: 65-78.
  16. Cable T. 1999. Nonagricultural benefits of windbreaks in Kansas. Great Plain Res, A J Nat Soc Sci, 417:  41-55.
  17. Campi P., Palumbo A.D., and Mastrorilli M. 2009. Effects of tree windbreak on microclimate and wheat productivity in Mediterranean environment, Europ J. Agronomy, 30: 220-227.
  18. Campi P., Palumbo A.D., and Mastrorilli M. 2012. Evapotranspiration estimation of crops protected by windbreak in a Mediterranean region, Agricultural Water Management, 104: 153-162.
  19. Castellana L., D'Addabbo A., and Pasquariello G. 2007. A composed supervised_unsupervised approach to improve change detection from remote sensing, Pattern Recognition Letters, 28(4): 405-413.
  20. Castro, A. L., and do Amaral, A. C. 2017. Normalized Difference Vegetation Index (NDVI) analysis for evaluation of forest fires in the summer of 2016 in Portugal.
  21. De Giusti, G., Kristjanson, P., and Rufino, M. C. 2019. Agroforestry as a climate change mitigation practice in smallholder farming: evidence from Kenya. Climatic Change, 153(3), 379-394.
  22. Dollinger, J., and Jose, S. 2018. Agroforestry for soil health. Agroforestry Systems, 92(2), 213-219.
  23. Ghimire K., Dulin M.W., Atchison R.L., Goodin D.G., and Hutchinson J.M.S. 2014. Identification of windbreaks in Kansas using object-based image analysis, GIS techniques and field survey, Agroforest Syst (Published online: 01 Aguest 2014).
  24. Juliev, M., Pulatov, A., Fuchs, S., and Hubl, J. 2019. Analysis of Land Use Land Cover Change Detection of Bostanlik District, Uzbekistan. Polish Journal of Environmental Studies, 28(5), 3235–3242.
  25. Kort J. 1988. Benefits of windbreaks to field and forage crops., Agric Ecosyst Environ 22/23: 165-190.
  26. Liknes G.C., Perry C.H., and Meneguzzo D.M. 2010. Assessing Tree Cover in Agricultural Landscapes Using High-Resolution Aerial Imagery, Journal of Terrestrial Observation, 2(1): 38-55.
  27. Lillesand T.M., and Kiefer R.W. 2000. remote sensing and image interpretation. New York, John Wiley and Sons.
  28. Lu D., Mausel P., Brondizio E., and Moran E. 2004. Change detection techniques, INT. J. Remote Sensing, 25(12): 2365–2407.
  29. Lunetta R.s., and D.Elvidge C. 1999. Remote sensing change detection(Environmental Monitoring Methodes and Applications). Taylor & Francis Ltd.
  30. Markwitz, C., Knohl, A., and Siebicke, L. 2018. Evapotranspiration over agroforestry systems in Germany and microclimatic effects. Paper presented at the 20th EGU General Assembly, Vienna, Austria.
  31. Oliveira F.S.C., Kampel M., and Amaral S. 2008. Multitemporal assessment of the geomorphologic evolution of the Restinga of Marambaia, Rio de Janeiro, Brazil, International Journal of Remote Sensing, 29: 5585-5594.
  32. Pinho, R. C., Miller, R. P., and Alfaia, S. S. 2012. Agroforestry and the Improvement of Soil Fertility: A View from Amazonia. Applied and Environmental Soil Science, 2012, 1-11.
  33. Prasad R., and Mertia R.S. 2009. Tree windbreaks and their shelter benefits on farmland in arid region of western rajasthan, Journal of soil and water conservation, 8(4): 46-50.
  34. Qiao C., Sun R., Xu Z., Zhang L., Liu L., Hao L., and Jiang G. 2015. A Study of Shelterbelt Transpiration and Cropland Evapotranspiration in an Irrigated Area in the Middle Reaches of the Heihe River in Northwestern China, IEEE GEOSCIENCE AND REMOTE SENSING LETTERS, 12(2): 369-373.
  35. Rizvi, R., Newaj, R., Karmakar, P. S., Saxena, A., and Dhyani, S. 2016. Remote Sensing Analysis of Agroforestry in Bathinda and Patiala Districts of Punjab using Sub-pixel Method and Medium Resolution Data. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 44(4), 657–664.
  36. Rong-xin D., Ying L., Shu-wen Z., Wen-juan W., and Xiao-liang S. 2011. Assessment of the effects of the shelterbelt on the soil temperature at regional scale based on MODIS data, Journal of Forestry Research, 22(1): 65−70.
  37. Singh H.P., Kohli R.K., and Batish D.R. 1998. Effect of Poplar (Populus deltoides) shelterbelt on the growth and yield of wheat in Punjab, India, Agroforestry Systems, 40: 207-213.
  38. Ucar T., and Hall F.R. 2001. Windbreaks as a pesticide drift mitigation strategy: a review., Pest Management Science, 57(8): 663-675.
  39. Wenhui L., Jiaojun Z., Quanquan J., Xiao Z., Junsheng L., Xuedong L., and Lile H. 2014. Carbon Sequestration Effects of Shrublands in Three-North Shelterbelt Forest Region, China, Chin. Geogra. Sci., 24(4): 444-453