تاثیر مصرف سرک پتاسیم کلرید در زراعت گندم آبی در خاک‌های متوسط بافت

نوع مقاله : فنی ترویجی

نویسنده

استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه، کیلومتر 3 جاده سلماس، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، کد پستی 5716964455

چکیده

روش مصرف کود پتاسیم، تأثیر زیادی بر کارایی آن در اراضی با ظرفیت بالای تثبیت پتاسیم دارد. برای بررسی تأثیر مصرف سرک پتاسیم در زراعت گندم آبی، آزمایشی در دو شرایط مزرعه­ای و آزمایشگاهی اجرا شد. آزمایش مزرعه­ای، در مزارع گندم استان آذربایجان غربی با مقدار پتاسیم قابل‌جذب کمتر از سطح بحرانی (250 mg.kg-1)، به مدت سه سال (92-1389) و در قالب بلوک­های کامل تصادفی شامل سه تیمار (شاهد، مصرف سرک 100 و 200 کیلوگرم پتاسیم کلرید در هکتار) و در چهار تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد که مصرف سرک پتاسیم کلرید بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم تأثیر معناداری نداشت. تیمارهای پتاسیم  بر غلظت و جذب پتاسیم دردانه و کلش تأثیر معناداری نداشتند. در تیمارهای مذکور، درصد بازیابی ظاهری پتاسیم کمتر از 7% برآورد شد. مصرف سرک پتاسیم، قابلیت جذب پتاسیم خاک را پس از برداشت محصول، به‌طور کاملاً معناداری افزایش داد. بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد که بیش از 90% پتاسیم مصرفی در شش سانتی‌متری بخش فوقانی خاک تجمع یافته و به قسمت­های زیرین منتقل نشد. میزان تثبیت پتاسیم در محدوده 5/54-5/45 درصد بود و به‌طور متوسط در حدود نیمی از پتاسیم مصرفی در خاک تثبیت گردید. به‌طورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد که فرآیندهای جذب و تثبیت پتاسیم در لایه سطحی خاک، مانع نفوذ آن از لایه سطحی به منطقه توسعه ریشه شده و علیرغم حاکمیت کمبود پتاسیم در خاک مزرعه، مصرف سرک آن در خاک‌های متوسط بافت با ظرفیت تثبیت بالا، فاقد کارایی لازم برای تأمین نیاز گندم به پتاسیم بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of potassium chloride topdressing on irrigated wheat in medium texture soils

نویسنده [English]

  • Aziz Majidi
Agricultural and Educational Natural Resource Research Center of west Azerbaijan, P.O. Box 5716964455, Uremia, Iran.
چکیده [English]

The method potassium (K) fertilizer is applied in agricultural soils with a high K fixation capacity has a considerable effect on its use efficiency. To determine the effects of K fertilizer topdressing on irrigated wheat (Triticum aestium L.), experiments were performed during the years 2010, 2011, and 2013 under both field and experimental conditions in West Azerbaijan Province characterized by loamy soils as the dominant soil series with available K (Kava.) levels below 250 mg kg-1 (critical level). The experiments were arranged in a randomized complete block design with three treatments and four replications. Wheat was grown in early spring with varying topdressing K fertilizer levels (control, 100, and 200 kg ha−1 KCl) applied at the stem elongation stage. The results indicated that K fertilizer had no significant effects on either grain yield or its components. K concentration and uptake by the grain and straw were not affected by the treatments in which apparent K recoveries were measured below 7%. In contrast, soil Kava was significantly affected by K topdressing application. Lab tests revealed that more than 90% of the applied K fertilizer accumulated in the first six cm of the topsoil without being transferred to subsoil layers. A K fixation capacity of 45.5–54.5% with an average value of 51% was recorded for the soils in the region. Finally, it was concluded that both K sorption and fixation phenomena prevented K transfer from the surface layer to the plant root zone in the soils studied; hence, K topdressing in similar loamy soils would not be effective in meeting wheat K requirements.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Apparent recovery
  • Deep penetration
  • Potassium fixation
  • Wheat
  1. الفتی، م.، م. ج. ملکوتی، و م. ر. بلالی. 1379. تعیین حد بحرانی پتاسیم برای محصول گندم در ایران. ص 98-85. در م. ج. ملکوتی. تغذیه متعادل گندم راهی به­سوی خودکفائی در کشور و تأمین سلامت جامعه (مجموعه مقالات)، نشر آموزش کشاورزی، سازمان تات، وزارت جهاد کشاورزی، کرج، ایران.
  2. امامی، ع. 1375. روش‌های تجزیه گیاه. جلد اول، موسسه تحقیقات خاک و آب، نشریه شماره 982، 116 صفحه.
  3. بازرگان، ک.، م. ج. ملکوتی، ح. اسدی، و م. فیض اله زاده اردبیلی.1380. بررسی تأثیر عوامل مختلف بر حرکت پتاسیم در ستون‌های خاک. هفتمین کنگره علوم خاک ایران (مجموعه مقالات کوتاه)، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
  4. بلالی، م. ر.، پ. مهاجر میلانی، ز. خادمی، م. س. درودی، ح. ح. مشایخی، و م. ج. ملکوتی. 1379. مدل جامع کامپیوتری توصیه کودهای شیمیائی در راستای تولیدات کشاورزی پایدار(گندم). نشر آموزش کشاورزی، سازمان تات، وزارت جهاد کشاورزی، کرج، ایران.
  5. موسسه تحقیقات خاک و آب.1342. گزارش خاکشناسی نیمه تفصیلی پروژه مهاباد. نشریه شماره 71، تهران، ایران.
  6. بی­نام. 1374. مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی دشت‌های پسوه، جلدیان و پیرانشهر در استان آذربایجان غربی، مهندسی مشاور آب‌ورزان، ایران.
  7. رمضان پور، م.، م. دستفال، و م. ج. ملکوتی. 1383. ارزیابی سه‌ساله اثر پتاسیم در کاهش تنش خشکی در گندم در داراب فارس.ص: 500-487. در تغذیه نوین گندم ( مجموعه مقالات) توسط: م. ج. ملکوتی، ز. خوگر، و ز. خادمی، انتشارات سنا به سفارش دفتر طرح خودکفائی گندم، وزارت جهاد کشاورزی، تهران، ایران.
  8. علی احیائی، م. 1376. شرح روش­های تجزیه شیمیائی خاک. جلد 2، نشریه شماره 1024، موسسه تحقیقات خاک و آب، تهران، ایران.
  9. غنی شایسته، ف و. م. فلاح. 1376. بررسی بالانس (توازن) پتاسیم در خاک‌های زیر کشت گندم آذربایجان غربی. گزارش پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی، صفحات: 149-142.
  10. لطف الهی، م.، و م. ج. ملکوتی. 1384. تأثیر سطوح مختلف پتاسیم و عناصر کم‌نیاز بر روی ارقام پیشرفته گندم نان. مجله علمی-پژوهشی علوم خاک و ، دوره 19، شماره 1، ص: 8-1.
  11. مشایخی، پ و م. صلحی. 1389. چشم­انداز مصرف کود در ایران و جهان. اولین چالش­های کود در ایران. قابل‌دسترس در: https://www.civilica.com/Paper-FERTILIZER01-FERTILIZER01_078.htmlملکوتی، م. ج.، و م. ر. بلالی. 1382.  مصرف بهینه کود راهی برای پایداری در تولیدات کشاورزی (مجموعه مقالات). نشر آموزش کشاورزی، معاونت آموزش و تجهیز نیروی انسانی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، کرج، ایران.
  12. وکیل، ر.، ه. میرزاپور، ا. ح. خوش‌گفتار، ا. ح. کوچه‌باغی، م. ر. نائینی، و س. سعادت. 1382. تأثیر مقادیر و منابع مختلف کودهای پتاسیمی بر غلظت عناصر غذایی در گندم در شرایط شور. مجموعه مقالات هشتمین کنگره علوم خاک ایران، دانشگاه گیلان و موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت، ایران.
  13. Abaslou, H., and A. Abtahi. 2008. Potassium quality-intensity parameters and it's correlation with selected soil properties in some soils of Iran. Journal of applied Science. 8: 1875-1882.
  14. Bar-Tal, A., U. Yermiyahu, J. Beraud, M. Keinan, R. Rosenberg, D. Zohar, V. Rosen, and P. Fine. 2004. Nitrogen, phosphorus, and potassium uptake by wheat and their distribution in soil following successive, annual compost applications. Journal of Environmental Quality. 33: 1855-1865.
  15. Beaton, J. D., and G. S. Sekon. 1985. Potassium nutrition of wheat and other small grains. p. 701- 798. In R. D. Munson (ed.). Potassium in Agriculture. American Society of Agronomy. WI.
  16. Jackson, M. L. 1974. Soil chemical analysis. Prentice-Hall, Englewood Cliffs.
  17. Jalali, M. 2007. A study of the Quality/Intensity relationships of potassium in some calcareous soils of Iran. Arid Land Research Management. 21: 133-141.
  18. Jalali, M., and Z. Kolahchi. 2007. Short-term potassium release and fixation in some calcareous soils. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 170: 530–537.
  19. Kemmeler, G. 1983. Modern aspects of wheat maturing (2nd rev. ed.). IPI- BULL. No. 1. Berene, Switzerland.
  20. Marschner, H. 1995. Mineral nutrition of higher plants. 2nd ed. Academic press. 890 P.
  21. Mehta, S. C., P.K. Meel, K. S. Grewal, and M. Singh. 1995. Release of nonexchangeable potassium in Entisols. Journal of the Indian Society of Soil Science. 43: 351-356.
  22. Mengel, K. I., and K. Uhlenbecker. 1993. Determination of available interlayer potassium and its uptake by reyegrass. Soil Science Society of America Journal. 57: 761-766.
  23. Niu, J., W. Zhang, S. Ru, X. Chen, K. Xiao, X. Zhang, M. Assaraf, P.  Imas, H.  Magen, and F. Zhang. 2011. Effects of potassium fertilization on winter wheat under different production practices in the North China Plain. Field Crops Research. 140: 69-76.
  24. Ravichandran, M., and M. V. Sripamachandrasekharan. 2011. Optimizing timing of potassium application in productivity enhancement of crops. Karnataka. Journal of Agricultural Science. 24: 75-80.
  25.  Simonsson, M., S. Andersson, Y. Andrist-Rangel, S. Hillier, L. Mattsson, and I. Oborn. 2007. Potassium release and fixation as a function of fertilizer application rate and soil parent material. Geoderma. 140: 188-198.
  26. Simonsson, M., S. Hillier, and I. Oborn, 2009. Changes in clay minerals and potassium fixation capacity as a result of release and fixation of potassium in long-term field experiments. Geoderma. 151: 109-120.
  27. Sparks, D. L. 1987. Potassium dynamics in soils. Advances in Soil Science. 6: 1-63.
  28. Sparks, D. L. 2000. Bioavailability of soil potassium. p: 38 -52. In M.E. Sumner (ed.) Handbook of Soil Science. CRC Press, Boca Raton, FL.
  29. Sparks, D. L., and P. M. Huang, 1985. Physical chemistry of soil potassium. p: 201-276. In R. D. Munson (ed.) Potassium in agriculture. American Society of Agronomy, Madison, WI.
  30. Zadoks, J. C., T.T .Chang, and C.F. Konzak. 1974. A decimal code for the growth stages of cereals. Weed Research. 14: 415-421.
  31. Zhang, H. M., X.H. Yang, M.G. Xu, S.M. Huang, H. Liu, and R. W. B. 2011. Effect of long-term potassium fertilization on crop yield and potassium efficiency and balance under wheat-maize rotation in China. Pedosphere. 21: 154-163.