نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

• ابوالفضل آزادی ¹
• جمال بنی نعمه ²
• سید علیرضا سید جلالی ³

¹ استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران.

² مربی پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران؛

³ استادیار پژوهشی موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

برای شناخت محدودیت­های محیطی تولید و برنامه­ریزی صحیح کشت، ارزیابی تناسب اراضی و تخمین پتانسیل امری ضروری است. بنابراین مطالعه حاضر با هدف ، تخمین و مدلسازی پتانسیل تولید با مدل‌های مختلف رگرسیون و ارزیابی کمی تناسب اراضی برای کشت گندم در برخی خاک‌های آهکی جنوب بهبهان صورت گرفت. که جهت نیل به این اهداف از مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی منطقه سردشت بهبهان برای استخراج داده‌های خاک جهت تناسب اراضی استفاده شد، مبنای ارزیابی کیفی، تطابق مشخصات اقلیمی، توپوگرافی و ویژگی­های خاک منطقه با نیازهای رویشی گندم با استفاده از جداول سایس در روش پارامتریک ریشه دوم بود و مبنای ارزیابی کمی، عملکرد در واحد سطح و پتانسیل تولید در نظر گرفته شد. پتانسیل تابشی-گرمائی تولید گندم، متوسط پتانسیل تولید زمین با استفاده از روش ریشه دوم و میانگین عملکرد زارع به ترتیب  7121، 3885 و 3255کیلوگرم در هکتار و نسبتأ مناسب(S₂  ) تا نامناسب(N) متغیر می‌باشد، به طوری که غالب اراضی در کلاس تناسب متوسط S₂ قرار دارند و فقط حدود 5 درصد اراضی در کلاس نامناسبN  قرار دارند. بنابراین کاهش عملکرد موجود در برخی واحدهای اراضی  بواسطه تأثیر عوامل محدودکننده از قبیل آهک، بافت و شوری و قلیائیت است. طبق نتایج مدلسازی پتاتسیل تولید به روش رگرسیون استاندارد و گام به گام، مقادیر ضریب تبیین به ترتیب 0/84 و 0/82 و خطای استاندارد (ME) برابر 0/52 و 0/59 و در روش منحنی تخمین برای مدل خطی، درجه دوم و درجه سوم، ضریب تبیین به ترتیب 90/0، 0/91 و 0/92 و خطای استاندارد 0/51، 0/50 و0/50 محاسبه شد. بنابراین روش منحنی تخمین درجه سوم که از مدل رشد فائو برای پیش‌بینی عملکرد محصول استفاده نموده است دارای کارایی بهتری نسبت به مدل رگرسیون استاندارد و گام به گام است که فقط از اثر ویژگی­های سرزمین و عملکرد مشاهده شده استفاده نموده است. بنابراین با توجه به نقش مؤثر و استراتژیک محصول گندم در منطقه، شناسایی محدودیت‌های تولید اراضی جهت مدیریت بهینه و مدلسازی پتانسیل تولید در منطقه از نتایج این پژوهش می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

• رزیابی اراضی
• پارامتریک
• خاک‌های آهکی
• خوزستان
• مدلسازی

عنوان مقاله [English]

Production Potential Modeling and Quantitative Land Evaluation for Wheat Cultivation in Calcareous Soils (The Case of Southern Behbahan)

نویسندگان [English]

• abolfazl azadi ¹
• JAMAL BANINEME ²
• S.Alireza Seyed Jalali ³

¹ Assistant Prof., Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahvaz, Iran

² Research Instructor, Khuzestan Agricultural and Natural Resources, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Ahvaz, Iran

³ Assistant Professor, Soil and Water Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

Land evaluation and production potential modeling are essential for determining environmental production limitations and proper cultivation planning. It is the aim of the present study to estimate production potential using different regression models and to evaluate quantitatively land suitability for wheat cultivation in some calcareous soils south of Behbahan. To achieve these goals, semi-detailed soil studies of Sardasht region were performed to extract soil data for land evaluation. For qualitative assessment, the Sys Table and the square root parametric method were employed to define climatic and topographic specifications as well as soil conditions as the adaptability criteria for plant growth while unit yield and potential production were used as measures of quantitative assessment. Radiative thermal potential of wheat production, mean land production potential as determined by the square root method, and mean farmer production were measured to be 7121, 3885, and 3255 kg.ha^-1 respectively, so that management level in most farms was categorized as intermediate (S₂) while only 5% of the land farms were classified as non-suitable (N). It was concluded that the current decline in crop performance in some land units could be attributed to such limiting factors as lime, texture, salinity, and alkalinity. Production potential modeling by the standard and stepwise regression methods revealed coefficients of determination equal to 0.84 and 0.82 and standard errors (ME) of 0.52 and 0.59, respectively. This is while coefficients of determination calculated via the second- and third-degree estimation curve methods for linear modeling were 0.90, 0.91, and 0.92 with the corresponding standard errors of 0.51, 0.50, and 0.50, respectively. The third-degree estimation curve method that draws upon the FAO growth model to predict crop performance, therefore, seems to outperform the standard and stepwise regression models that only takes into account the effects of land characteristics and the observed performance. Thus, the proposed methods were found effectively capable of identifying production limitations of the lands in the study area for use in the optimal management and production potential modeling of wheat as a strategic crop in the region.

کلیدواژه‌ها [English]

• Land evaluation
• Parametric
• Calcareous soils
• Khuzestan Province
• Modeling