مقایسه کوددهی کلزا در مزارع زارعین با کوددهی تلفیقی در برخی از مناطق کشور ایران

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 کارشناس ارشد موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.

3 دانشیار سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

4 استادیار پژوهش سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

5 مربی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

6 کارشناس دفتر دانه‌های روغنی وزارت جهاد کشاورزی، تهران، ایران.

7 مشاور وزیر و مجری طرح دانه های روغنی

چکیده

به منظور مقایسه روش کوددهی زارعین با روش تلفیقی حاصلخیزی خاک و توصیه کودی گیاه کلزا، پروژه­ای ملی در 10 استان، اجرا شد. مناطق اجرا شامل 54 مزرعه در استان­های گلستان، مازندران، خوزستان (دزفول)، خوزستان (اهواز)، اردبیل (مغان)، آذربایجان شرقی، اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، کرمانشاه، فارس و ورامین بود. این مناطق، طیف وسیعی از اقلیم­های کشت کلزا و دامنه متفاوتی از خصوصیات خاک را شامل می­شد. در قسمتی از این مزارع انتخابی، مدیریت کوددهی بر اساس آزمون خاک (مصرف بهینه کود) و در نیمه دیگر مزرعه انتخابی، مدیریت با روش عرف زارع یا شاهد منطقه، اعمال شد. در پایان دوره رشد، عملکرد دانه تیمار عرف زارع و تیمار توصیه کودی در هر استان و در هر منطقه مقایسه شد. با توجه به نتایج، فسفر بیشترین درصد کمبود را در خاک مزارع داشت و از عناصر کم­مصرف نیز، بیشترین کمبود مربوط به عنصر روی بود. به طور میانگین، افزایش عملکرد دانه در کل نقاط اجرا در سال اول 600 کیلوگرم در هکتار یا 24 درصد، نسبت به تیمار عرف زارع بود. در سال دوم افزایش عملکرد دانه در کل نقاط اجرا به طور میانگین 784 کیلوگرم در هکتار یا 27/4 درصد بود. برای میانگین دو سال، مقدار 692 کیلوگرم در هکتار یا 25/7 درصد افزایش عملکرد دانه نسبت به عرف زارع، حاصل شد. نسبت فایده به هزینه در مناطق مختلف با توجه به عملکردهای حاصله به خصوصیات خاک و مقدار کود مصرفی، بستگی داشت. بیشترین مقدار این نسبت مربوط به منطقه نیشابور (26/52) و داراب (22/31) و کمترین آن مربوط به بوشهر (0/28) بود. نتایج نشان داد که مصرف کود مطابق توصیه انجام شده از لحاظ زمان، مقدار، منبع و روش مصرف، باعث بهبود عملکرد کلزا در کلیه مناطق، خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of farmer-specific fertilization method and the recommended combined fertilization in parts of Iran

نویسندگان [English]

  • Fereydun Nourgholipour 1
  • Sanaz Tohidlu 2
  • Alireza Jafarnejadi 3
  • yones mohammad nejad 4
  • kamran mirzashahi 4
  • jalal ghaderi 4
  • Mohammad Hossein Arzanesh 4
  • Mohammad Passandideh 4
  • ahmad bybordi 3
  • Nosratolah Montajabi 4
  • Mokhtar Zolfi Bavariani 4
  • Payman Keshavarz 3
  • Mohsen Seilsepour 4
  • Anvar Asadi 5
  • parvin izadi 6
  • shadi Sedighi 6
  • naser davatgar 3
  • alireza mohajer 7
  • masoud dadivar 5
  • mashalah hoseini 3
1 Research Assistant Prof., Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran.Soil and Water Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization.
2 - Senior expert of Soil and Water Research Institute, Karaj, Iran.
3 Associate Prof. Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran.
4 Research Assistant Prof., Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran
5 Instructor of Agricultural Research, Education and Extension Organization, Tehran, Iran.
6 Expert of Oilseeds Office, Ministry of Jihad-Agriculture, Tehran, Iran.
7 Adviser to the Minister and Executor of the Oilseeds Project
چکیده [English]

A national project was carried out in 10 provinces in order to compare the fertilization method of farmers with the integrated method of soil fertility recommendation for canola plants. The experiment included 54 farms in the provinces of Golestan, Mazandaran, Khuzestan (Dezful), Khuzestan (Ahvaz), Ardabil (Maghan), East Azerbaijan, Isfahan, Bushehr, Khorasan Razavi, Kermanshah, Fars and Varamin regions. These areas consisted of a wide range of canola cultivation regions, climatic conditions and a different range of soil characteristics. In a part of selected fields, fertilization was recommended based on the soil test (optimal use of fertilizers) and in the other half of the fields, application was according to the traditional method of the farmer in the region. At the end of the growth stage, the seed yield of treatments was compared in each province and in each region. According to the results, phosphorus had the highest percentage of deficiency in the soil of the fields, and among the micro nutrients, the highest deficiency was related to the zinc element. On average, the increase in grain yield of first year was 600 kg ha-1 or 24%, compared to the conventional treatment. In the second year, the increase in grain yield was 784 kg ha-1 or 27.4%. For the average of two years, the amount of 692 kg ha-1 or 25.7% increase in grain yield was obtained. The benefit to cost ratio of different regions depended on the characteristics of the soil and the amount of used fertilizers. The highest value of this ratio was obtained from the region of Neishabur (26.52) and Darab (22.31. The lowest was obtained from Bushehr (0.28). The results showed that the consumption of fertilizers with considering the time, quantity, source and method of application will improve the yield of canola in all regions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Canola
  • Fertilizer recommendation
  • Main cultivation areas
  • Nutrients
  • On-farm trial

مراجع

  1. آمارنامه کشاورزی. 1397. وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه­ریزی و امور اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات، تهران، ایران.
  2. بایبوردی ا .1399. مقایسـه تغذیه گیاه کلزا در ایران با سـایر کشـورها. شـماره18، معاونت آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت علمی و فناوری، نشر آموزش کشاورزی، تهران، ایران.
  3. رضایی، ح، ف. فائزنیا، ک. میرزا شاهی، ح. حقیقت­نیا، ه. نقوی، م. افضلی، ه. کشاورزی شیرازی، ق. مرادی، م. کلهر، م. فروهر، ع. مرشدی و ف. نورقلی­پور. b بررسی اثرات کاربرد مقادیر مختلف و سرک پتاسیم بر خصوصیات کمی و کیفی کلزا. گزارش نهایی، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.
  4. رضایی، ح، ک. میرزاشاهی، ح. حقیقت­نیا، ن. منتجبی، ا. بای­بوردی، م. زلفی، ا. اخیانی، ا. رستمی، م. کلهر، م. ع. قنبرپوری، م. اسماعیلی، ک. صیادیان و ف. نورقلی­پور. c تعیین میزان و زمان مصرف ازت در زراعت کلزا. گزارش نهایی، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.
  5. رضایی، ح، ن. منتجبی، ک. صیادیان، ح. حقیقت نیا، س. سلیم­پور، م. کلهر، ا. کاویانی، م. افضلی­چالی، م. عو قنبر پوری، ا. محمدزاده، و ف. نورقلی­پور.  d بررسی میزان و روش مصرف فسفر در زراعت کلزا. گزارش نهایی، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.
  6. شیرانی راد، ا، ب. علیزاده، ح. امیری اوغان، ح. جبّاری، ع. کیهانیان، س. رحمانپور، ف. نورقلی­پور، ا. ایوانی، ه. ملک احمدی، ر. رضوی. 1399. دستورالعمل فنی تولید کلزا در کشور. موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر، نشریه شماره 57855، کرج، ایران.
  7. عبادی ف. 1394. تحلیل و مقایسه سبد غذایی مطلوب ایران با وضعیت تولید محصولات کشاورزی غذایی طی سال های برنامه ششم توسعه و افق 1404. موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، وزارت جهاد کشاورزی، تهران، ایران.
  8. عبدی ف., ز. عطاردی کاشانی, پ. میرمیران و ت. استکی. 1394. بررسی و مقایسه الگوی مصرف غذایی در ایران و جهان: مقاله مروری.مجله دانشگاه علوم پزشکی فسا, جلد 5 شماره 2, 167-159.
  9. فنایی ح. ر. و ز. غفاری مقدم. 1395. تحلیل اقتصادی توابع تولید برای کلزا و خردل در شرایط کم آبیاری در منطقه سیستان. پژوهش آب در کشاورزی، جلد 30، شماره 3، 359-347.
  10. نورقلی­پور، ف، ج. قادری، ک. میرزاشاهی، م. ع. خودشناس، م. افضلی و م. صلاحی. 1395. بررسی کارایی ارقام مختلف کلزا از لحاظ جذب فسفر. گزارش نهایی، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.
  11. نورقلی­پور، ف، ح. رضایی، ک. میرزاشاهی، ح. حقیقت­نیا، م. رمضانپور، م. ح. ارزانش، ه. اسدی­رحمانی، م. میرزاپور، ص. زمانی، ر. محمدی­کیا و م. افضلی. دستورالعمل مدیریت تلفیقی حاصلخیزی خاک و تغذیه کلزا. موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.
  12. نورقلی­پور، ف، ع. جعفر­نژادی، ی. محمد­نژاد، م. پسندیده، س. سلیم پور، م. ح. ارزانش، م. افضلی، ا. اسدی­جلودار، ا. بایبوردی، ن. منتجبی، م. زلفی­باوریانی، پ. کشاورز، ک. میرزا شاهی، ج. قادری، م. حسینی و م. سیلسپور. 1399. تغذیه تلفیقی کلزا در برخی از مزارع مناطق گرم و سرد کشور (پایلوت تغذیه کلزا). گزارش نهایی، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.
  13. نورقلی­پور، ف، م. صادقی­مطلق، ی. محمدنژاد، م. محمدی، ا. قاسمی، م. رجایی، ر. مطلبی­فر، ع. منتظری و ک. میرزاشاهی. بررسی تاثیر مصرف نیتروژن و گوگرد بر عملکرد دانه و روغن کلزا. گزارش نهایی، موسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.
  14. Ahmad, A., I. Khan, N. A. M. Anjum, I. Diva, M. Abdin, M. Iqbal. 2005. Effect of timing of sulfur fertilizer application on growth and yield of rapeseed. Journal of Plant Nutrition, 28(6): 1049-1059.
  15. Bleiholder, H., E. Weber, P. Lancashire, C. Feller, L. Buhr, M. Hess and R. Klose. Growth stages of mono-and dicotyledonous plants, BBCH Monograph. Federal Biological Research Centre for Agriculture and Forestry.
  16. Daun, J. , M. N. Eskin, and D. Hickling. 2015. Canola: chemistry, production, processing, and utilization. Elsevier.
  17. De Roo, N., J. Andersson, and T. J. Krupnik. 2019. On-farm trials for development impact? The organisation of research and the scaling of agricultural technologies. Experimental Agriculture, 55(2): 163-184.
  18. Elferjani, R. and R. Soolanayakanahally. Canola responses to drought, heat, and combined stress: shared and specific effects on carbon assimilation, seed yield, and oil composition. Frontiers in plant science, 9: 1-17.
  19. 2017. Agricultural Data, FAOSTAT. Available at Food and Agriculture Organization of the United Nations. Http: //faostat.fao.org/faostat/collections.
  20. Jones, C. and K. Olson-Rutz. Soil nutrient management for canola. EB0224. Montana State University Extension, Bozeman, MT. https://agresearch.montana.edu/wtarc/producerinfo/agronomy-nutrient-management/Canola/MSUExtensionBulletin.pdf.
  21. Kirkby, R.A. 1986. Uses of on-farm trials in a crop improvement program. Paper presented at the Pigeonpea Workshop Nairobi, Kenya, 8-11 Apri1, 1986. https://idl-bnc-idrc.dspacedirect.org/bitstream/handle/10625/8001/68586.pdf?sequence=1.
  22. Koenig, R.T., W.A. Hammac and W.L. Pan. Canola growth, development, and fertility. Pullman, WA: Washington State University Extension. http://pubs.cahnrs.wsu.edu/publications/wp-content/uploads/sites/2/publications/fs045e.pdf.
  23. Licht M. and M.Witt. Integrated crop management, Conducting On-Farm Trials. Iowa state university, extension and outreach. https://crops.extension.iastate.edu/cropnews/2019/03/conducting-farm-trials.
  24. Pretty, J. and Z.P. Bharucha. Sustainable intensification in agricultural systems. Annals of botany, 114(8): 1571-1596.
  25. Ren, T., J. Zou, J. Lu, F. Chen, J. Wu and X. Li.On-farm trials of optimal fertilizer recommendations for the maintenance of high seed yields in winter oilseed rape (Brassica napus L.) production. Soil Science and Plant Nutrition, 61(3): 528-540.
  26. Rose, T.J., Z. Rengel, Q. Ma, and J. Bowden, 2009. Phosphorus accumulation by field-grown canola crops and the potential for deep phosphorus placement in a Mediterranean-type climate. Crop and Pasture Science, 60(10: 987-994.
  27. Suzer, S. 2015. Effects of plant nutrition on canola (Brassica napus) growth. Trakya University Journal of Natural Sciences, 16(2): 87-90.
مدیریت اراضی
دوره 10، شماره 2
آذر 1401
صفحه 209-220

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار