عوامل موثر برعدم پذیرش تبدیل اراضی کشاورزی شیبدار به باغ‌های مثمر مورد مطالعه: شهرستان گالیکش، استان گلستان

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانش آموخته دکترای آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی

چکیده

هدف اصلی این مطالعه شناسایی عوامل موثر بر عدم پذیرش تبدیل اراضی کشاورزی شیبدار به باغ­ های مثمر در شهرستان گالیکش استان گلستان بود. تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی و جامعه آماری 250 نفر از کشاورزانی بودند که دارای اراضی کشاورزی شیبدار بوده و تغییر کشت محصولات زراعی به محصولات باغی مثمر در اراضی خود را نپذیرفته بودند. به شیوه نمونه ­گیری تصادفی چند مرحله­ای و با استفاده از جدول کرجسی و مورگان، 150 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. اطلاعات در سال 1400 با استفاده از پرسشنامه جمع­آوری شد. روایی محتوایی و ظاهری پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان ترویج، حفاظت خاک و باغبانی سازمان جهاد کشاورزری گلستان تأیید شد. تعیین اعتبار پرسشنامه با استفاده از روش آلفای کرونباخ انجام شد و مقدار ضریب 0/85 به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ­ها با استفاده از نرم افزار SPSS19 انجام شد. با توجه به نتایج، عوامل مرتبط با عدم پذیرش تبدیل اراضی کشاورزی شیبدار به باغ­های مثمر به ترتیب اهمیت در یازده عامل فقدان عوامل تولید، خرده فرهنگ دهقانی، پیچیدگی عملیات، فقدان حمایت دولتی، هزینه سرمایه­گذاری، فقدان اعتماد به کارشناس، عدم آگاهی و پیروی از رفتار نپذیرندگان، عدم قابلیت رویت نتایج عملیات، پراکندگی اراضی کشاورزی، عدم صرفه اقتصادی و فقدان اعتماد به دولت قرار می­گیرند و در حدود 75/189 درصد از واریانس کل عوامل مرتبط با عدم پذیرش را تبیین می­کنند. تامین وام کم­ بهره، نهال­های با کیفیت و زودبازده، آب، ادوات و تجهیزات و شناسایی رهبران و معتمدان محلی دارای نفوذ و اخذ نظرات آنان در مراحل مختلف اجرای عملیات حفاظتی، از جمله پیشنهادهای این مطالعه بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors affecting farmers’ decline to convert sloping agricultural lands to orchards The Study Case of Galikesh County, Golestan Province

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Mahboobi 1
  • Zahra Teimouri Koohsar 2
1 Associate Professor of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2 Ph.D Graduated in Agricultural Education, Khuzestan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Molasani
چکیده [English]

It is the main objective of the present study to identify the factors affecting farmers’ unwillingness to convert their sloping agricultural lands into orchards. The study is a descriptive and survey one using a statistical population of 250 farmers in Galikesh County, Golestan Province, who rejected the idea of changing their sloping crop lands to orchards. For this purpose, 150 farmers were selected using the multi-stage random sampling method and the Krejcie and Morgan Table and a questionnaire was used to collect data in 2021. The content and face validities of the questionnaire were confirmed using the opinions of extension, soil protection, and horticulture experts at Golestan Agricultural Jihad Organization. The validity of the questionnaire was determined using Cronbach's alpha method to obtain a coefficient of 0.85 and data analysis was performed using SPSS19. Based on the results obtained, the following 12 factors affected farmer unwillingness listed in a descending order of significance: non-availability of production tools, farmers’ subculture, complex cultivation operations, lack of government support, investment cost, lack of confidence in experts, lack of knowledge, non-compliance behavior, non-observable operation results, sparsely distributed agricultural lands, uneconomical results, and lack of confidence in responsible government agencies. These parameters explained about 75.189% of the total variance among the factors involved. Also, the results indicated that extending low-interest loans, high-quality and high-yield seedlings, water availability, and tools and implements to farmers as well as communication with influential local leaders and trustees to solicit their opinions during the various stages of protection operations may be suggested as helpful in convincing farmers to accept the conversion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil erosion
  • Conservation agriculture
  • Sloping lands
  • Galikesh County

مراجع

  1. اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان. 1399. ‌فرسایش خاک در استان گلستان ‌امنیت غذایی. قابل دسترس در: https://golestanfrw.ir/
  2. احمدپور، ا.، فعلی، س و سلطانی، ش. 1394. عوامل مؤثر بر عدم مشارکت شالیکاران استان مازندران در طرح یکپارچه‌سازی اراضی. روستا و توسعه، 18(2): 18-1.
  3. باقری، ا.، تیموری، ع و سوختانلو، م. 1400. نگرش و کاربست عملیات حفاظت آب‌وخاک توسط کشاورزان حوزه آبخیز تلخه رود شهرستان هریس، استان آذربایجان شرقی. نشریه پژوهش­های حفاظت آب‌وخاک، 28(1): 88-67.
  4. پاکزاد، ر و علاء­الدینی، ف. 1395. سوء­استفاده و سوء­برداشت از ضریب آلفای کرونباخ به‌عنوان شاخصی برای ثبات درونی ابزار سنجش. مجله اپیدمیولوژی ایران، ۱۲ (۴) :71-64.
  5. پیراسته، ا و حیدرنیا، ع.ر. 1387. تحلیل عاملی اکتشافی پرسشنامه­های عوامل روانی اجتماعی اثرگذار بر فعالیت جسمانی در بین دختران نوجوان ایرانی. مجله علمی سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران، 26(4): 485-474.
  6. حمدی پور، ا.، نجاری، ت و فرمانلو لیلاب، ا. 1397. تحلیل عوامل اثرگذار بر پذیرش رایانش ابری کتابداران کتابخانه­های دانشگاه تبریز و علوم پزشکی بر مبنای نظریه اشاعه نوآوری راجرز. تحقیقات کتابداری و اطلاع­رسانی دانشگاهی، 52(4): 58-39.
  7. سرمد، ز.، بازرگان، ع و حجازی، ا. 1389. روش­های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگه، 406ص.
  8. سید یعقوبی، ن و صدیقی، ح. 1395. بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش روش­های کشاورزی پایدار از دیدگاه گندمکاران، مورد مطالعه روستاهای دهستان آجی­چای شهرستان تبریز. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2-47 (1): 21-13.
  9. عرب خدری، م. 1380. تعیین نسبت بار کف به معلق از طریق رسوب سنجی مخزن و دانه‌بندی رسوبات. مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی. 2(6): 91-81.
  10. غلامی، م.، علی بیگی، ا.ح و پاپ زن، ع.ح. 1399. آسیب شناسی عدم پذیرش کشاورزی حفاظتی در استان کرمانشاه با استفاده از مدل پاردایمی. علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 22(9):139-127.
  11. قلیزاده مقدم، م.ت.، عابدی سروستانی، ا و محبوبی، م.ر. 1397. عوامل مؤثر بر پذیرش باغکاری در اراضی شیب‌دار: مورد مطالعه شهرستان­های مینودشت و گالیکش استان گلستان. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 2-49(2): 262-251.
  12. کرمی، ع. 1375. مدل­های پذیرش حفاظت خاک در کشورهای در حال توسعه، مطالعه موردی: کشور ایران، تحقیقات کشاورزی ایران، 14: 39-62.
  13. کیانی، ف.، بهتری نژاد، ب.، نجفی­نژاد، ع و کابلی، ع.ر. 1396. ارزیابی نرخ فرسایش و رسوب در کاربری‌های مختلف حوضه آبخیز تمر استان گلستان با استفاده از مدل SWAT. آب‌وخاک، 31(5): 1395-1383.
  14. لطفی­زاده، م. 1400. ایجاد باغ­های مثمر در اراضی شیب‌دار، اقتصادی­تر از زراعت گندم و جو است. مصاحبه شخصی در 7/7/1400.
  15. محبوبی، م. ر.، ایروانی، ه.، کلانتری، خ و محسنی ساروی، م. 1383. عوامل مؤثر بر رفتار پذیرش تکنولوژی­های حفاظت خاک در حوزه آبخیز زرین گل استان گلستان. منابع طبیعی ایران، 57 (4): 605-595.
  16. محمدی، ش.، کریم­زاده، ح.ر و علیزاده، م. 1397. برآورد مکانی فرسایش خاک کشور ایران با استفاده از مدل RUSLE. اکوهیدرولوژی. 5(2): 569-551.
  17. مدنی گیوی، م و مکی، م. 1384. بررسی علل وقوع سیل در استان گلستان با استفاده از تصاویر ماهواره­ای لندست ۷. بیست و یکمین گردهمائی علوم زمین، 28 آبان 1384، دانشگاه فردوسی مشهد.
  18. مرادی، ا.، نجفی نژاد، ع.، اونق، م.، کمکی، چ.ب و فولادی منصوری، م. 1397. آشکارسازی روند تغییرات کاربری اراضی و تأثیر آن بر دبی و بار معلق شبیه­سازی شده با مدل SWAT (مطالعه موردی: آبخیز گالیکش استان گلستان). مرتع و آبخیزداری (منابع طبیعی ایران)، 71(2): 504-489.
  19. مطلبی، ا، صبوری، م. ص و پیراهری، ن. ۱۳۹۲. اولویت­بندی موانع موجود در پذیرش فناوری­های حفاظت از خاک توسط دامداران استان سمنان، همایش ملی پدافند غیرعامل در بخش کشاورزی، جزیره قشم، شرکت تعاونی علم گستران پیشتاز ایرانیان، قابل دسترسی در: http://www.civilica.com.
  20. نصیری، م، نجفی­نژاد، ع، دریجانی، ع و سعدالدین، ا. 1390. ارزیابی عوامل اقتصادی- اجتماعی مؤثر بر به‌کارگیری عملیات تراس­بندی با استفاده از الگوی لاجیت (مطالعه موردی: حوزه آبخیز چمانی، استان گلستان). پژوهش‌های حفاظت خاک، 18 (4): 224-209.
  21. نوری، ه، جمشیدی، ع. ر، جمشیدی، م، هدایتی مقدم، ز و فتحی، ع. 1393. بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش اقدامات حفاظتی خاک، گامی در جهت توسعه پایدار کشاورزی، مطالعه موردی شهرستان شیروان و چرداول. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45 (1): 205-195.
  22. Betela, B., and Wolka, K. 2021. Evaluating soil erosion and factors determining farmers’ adoption and management of physical soil and water conservation measures in Bachire watershed, southwest Ethiopia. Environmental Challenges., 5: 1-10
  23. Carlisle, L. 2016. Factors influencing farmer adoption of soil health practices in the United States: a narrative review. Agroecology and Sustainable Food Systems, 40 (6): 1-63.
  24. Fazio, R. A, Farm, S, Georgia, C, Rodriguez Baide, J.M., and Molnar, J. J. 2016. Barriers to the adoption of sustainable agricultural practices: Working farmer and change agent perspectives, Southern Region Sustainable Agriculture Research and Education Program (SARE) and the Alabama Agricultural Experiment Station, Auburn University, 226 p.
  25. Gebre, T, Zerihun, M, Menfese, T., and Chenchu Narayana, S. 2013. Adoption of Structural Soil and Water Conservation Technologies by Small holder farmers in Adama Wereda, East Shewa, Ethiopia. International Journal of Advanced Structures and Geotechnical Engineering, 2(2): 58-68.
  26. Grabowski, P.P. 2011. Constraints to adoption of conservation agriculture in the Angonia highlands of Mozambique: perspectives from smallholder hand-hoe farmers, a thesis submitted to Michigan State University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Sience, Community, Agriculture, Recreation and Resource Studies, 112 p.
  27. Kirlidog, M., and Kaynak, A. 2011. Technology acceptance model and determinates of technology rejection. International Journal of Information Systems and Social Change, 2 (4): 1-12.
  28. Krejcie, R.V., and Morgan, D.W. 1970. Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement. 30:607-610.
  29. Murthy, S.R., and Mani, M., 2013. Discerning Rejection of Technology. SAGE Open, 1-10.
  30. Njenga, M.W., Mugwe, J.N., Mogaka, H., Nyabuga, G., Kiboi, M., Ngetich, F., Mucheru-Muna, M., Sijali, I., and Mugendi, D. 2021. Communication factors influencing adoption of soil and water conservation technologies in the dry zones of Tharaka-Nithi County, Kenya. Heliyon, 7(10): 1-10.
  31. Sudha, R., and Sekar, C. 2015. Economics and adoption behaviour of farmers in soil conservation technologies in hilly zone of South India. Agricultural Economics Research Review, 28: 211-218.  
  32. Wahdain, E., and Ahmad, M. N. 2014. User acceptance of information technology: factors, theories and applications. Journal of Information Systems Research and Innovation, 6(2): 17-25.

 

مدیریت اراضی
دوره 11، شماره 1
فایل کامل جلد 11 شماره 1
مرداد 1402
صفحه 1-13

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار