فنی ترویجی
قربان وهاب زاده کبریا
چکیده
امروزه صنعت گردشگری به عنوان اقتصاد پنهان برای تمام کشورها از ضروریات جدی برنامه های اقتصادی و اجتماعی مطرح است. این اقتصاد به علت عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد و ایجاد اشتغال بالا نسبت به صنایع دیگر مورد توجه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه است. زمین گردشگری ( ژئوتوریسم ) یا همان جاذبه پدیده های زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی ...
بیشتر
امروزه صنعت گردشگری به عنوان اقتصاد پنهان برای تمام کشورها از ضروریات جدی برنامه های اقتصادی و اجتماعی مطرح است. این اقتصاد به علت عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد و ایجاد اشتغال بالا نسبت به صنایع دیگر مورد توجه کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه است. زمین گردشگری ( ژئوتوریسم ) یا همان جاذبه پدیده های زمین شناسی و ژئومورفولوژیکی در حوزه های آبخیز دارای قابلیت گردشگری است. توسعه گردشگری طبیعت محور دارای کارکردهای متعددی برای جوامع محلی و آبخیز نشینان بوده که از جمله راه کارهای مناسب برای مقابله با معظل معیشت و بیکاری است. در غالب موارد این ظرفیت اقتصادی و اجتماعی برای آمایش سرزمین در حوزه آبخیز مورد توجه جدی قرار نگرفته است. به عبارت دیگر این ثروت ملی و میراث طبیعی در حوزه های آبخیز ایران بعنوان عامل توسعه پایدارلحاظ نگردید . شناسایی پتانسیل ژئوتوریسم در قالب ژئوپارک برای حوزه آبخیز که از تنوع زمین شناسی برخوردار هستند، میتوانند در آمایش سرزمین این مناطق نقش اساسی ایفا نمایند. درصورت وجود ژئوپارک، میراث تاریخی و فرهنگی حوزه های آبخیز باعث افزایش پتانسیل ژئوتوتوریسم در ژئوپارکها میگردد. در این مناطق با جلب مشارکت جوامع محلی و آبخیزنشینان و تولیدات بومی از قبیل صنایع دستی و محصولات مرتعی و جنگلی ، گسترش عدالت اقتصادی واجتماعی در حوزه های آبخیز تحقق می بابد . دراین صورت کمک موثری به آمایش سرزمین و مدیریت جامع در حوزه آبخیز می شود
فنی ترویجی
مهدی قمقامی؛ جواد پیرولی بیرانوند؛ ابراهیم مقیسه
چکیده
هرگونه سیاست‌گذاری در بخش کشاورزی، به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندۀ آب، باید منجر به افزایش راندمان مصرف و کاهش هدررفت آب گردد. استفاده از فناوری‌های نوین مانند فناوری هسته‌ای کمک شایانی به بهبود مدیریت آبیاری و کاهش هدررفت می‌کند. تحقیقات مختلفی نشان داده‌اند که با پایش غیرچشمی رطوبت خاک و زیست‌توده می‌توان زمان و میزان آبیاری ...
بیشتر
هرگونه سیاست‌گذاری در بخش کشاورزی، به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندۀ آب، باید منجر به افزایش راندمان مصرف و کاهش هدررفت آب گردد. استفاده از فناوری‌های نوین مانند فناوری هسته‌ای کمک شایانی به بهبود مدیریت آبیاری و کاهش هدررفت می‌کند. تحقیقات مختلفی نشان داده‌اند که با پایش غیرچشمی رطوبت خاک و زیست‌توده می‌توان زمان و میزان آبیاری را تعیین نمود. سامانه‌های هسته‌ای مانند کاوشگر نوترونی و حسگر نوترونی اشعه کیهانی با استقرار در مزرعه میتوانند به صورت نقطهای و یا شبکهای، نوترونهای کُند شده را اندازه‌گیری و محتوای رطوبتی خاک را برآورد کنند. با برآورد رطوبت خاک، زمان احتمالی ورود گیاه به تنش رطوبتی تعیین و آبیاری لازم انجام می‌شود. این امر منجر به بهبود راندمان جذب آب و افزایش عملکرد محصول خواهد شد. مقالۀ حاضر با توصیف روش-های هسته‌ای روز دنیا در زمینۀ پایش غیرچشمی رطوبت خاک، یک بررسی اجمالی در زمینه کاربرد فناوری‌های هسته‌ای برای بهبود مدیریت آبیاری و روش‌های واسنجی ابزارهای هسته‌ای ارائه می‌کند.
فنی ترویجی
اعظم پورنیاکان؛ کیومرث زرافشانی؛ شهپر گراوندی
چکیده
تعارضات ملکی و دعاوی حقوقی یکی از بغرنج ترین مسائل کشاورزی می باشد. پژوهش حاضر با کمک از رویکرد کیفی و با تکیه بر داده های اسنادی و میدانی سعی نموده است به بررسی و روند تحولات ارضی طی سالهای اخیر در دهستان ماهیدشت بر تعارضات ملکی و حقوقی بپردازد. شواهد و اسناد بررسی شده در سال های 1264 شمسی تا 1341 گویای این مطلب است که نظام بهره برداری از ...
بیشتر
تعارضات ملکی و دعاوی حقوقی یکی از بغرنج ترین مسائل کشاورزی می باشد. پژوهش حاضر با کمک از رویکرد کیفی و با تکیه بر داده های اسنادی و میدانی سعی نموده است به بررسی و روند تحولات ارضی طی سالهای اخیر در دهستان ماهیدشت بر تعارضات ملکی و حقوقی بپردازد. شواهد و اسناد بررسی شده در سال های 1264 شمسی تا 1341 گویای این مطلب است که نظام بهره برداری از زمین، نظام مالک و رعیتی بوده است و با اجرای اصلاحات ارضی از سال 1342 و سالهای پس از آن به دهقانی تبدیل شد. بنابراین اولین گام که در ارتباط با دگرگونی ساختار اراضی کشاورزی برداشته شد، مربوط به اصلاحات ارضی 1340 هجری شمسی بود. این اتفاق باعث خردشدن اراضی کشاورزی گشت. متعاقب خردشدن اراضی، پراکندگی قطعات، هموار و ناهمواری، حاصلخیزی، تعارضات و مناقشات به وجود آمد. نظام خرده دهقانی پاسخگوی نیازهای خانوادگی بهره بردار کشاورزی نبود. به عبارت دیگر، تحولات اجتماعی به تحولات اقتصادی منجر شد و متعاقباً سایر تحولات در فرهنگ نیز به وقوع پیوست. در بررسی های صورت گرفته شده از، اسناد و مدارک نسق داران در ماهیدشت مشاهده شد که بیشترین مالکیت ها و صدور اسناد زراعی در سالهای 50-45 شمسی قمری اتفاق افتاده است. تعداد زیادی از این اسناد قطعی و رسمی بودند و مصاحبه با25 نفر از ریش سفیدان محلی مشخص شد که تعارضات و دعاوی ملکی پس از خردشدن اراضی بعد از اصلاحات ارضی و تقسیم ارث به وقوع پیوسته است.
فنی ترویجی
ابوالفضل آزادی؛ سید علیرضا سید جلالی؛ جمال بنی نعمه
چکیده
ارزیابی تناسب اراضی جهت تعیین سازگاری اراضی برای یک نوع خاص از انواع استفاده به‌کار برده می‌شود. هدف از مطالعه حاضر، برآورد , lngshcd پتانسیل تولید به روش فائو و ارزیابی کمی تناسب اراضی برای کشت گندم جنوب بهبهان است.برای رسیدن به این منظور ابتدا از مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی منطقه سردشت برای استخراج داده های خاک جهت تناسب اراضی استفاده ...
بیشتر
ارزیابی تناسب اراضی جهت تعیین سازگاری اراضی برای یک نوع خاص از انواع استفاده به‌کار برده می‌شود. هدف از مطالعه حاضر، برآورد , lngshcd پتانسیل تولید به روش فائو و ارزیابی کمی تناسب اراضی برای کشت گندم جنوب بهبهان است.برای رسیدن به این منظور ابتدا از مطالعات خاکشناسی نیمه تفصیلی منطقه سردشت برای استخراج داده های خاک جهت تناسب اراضی استفاده شد، سپس نیازهای رویشی هر یک از محصولات مورد مطالعه از جداول مربوطه استخراج و با استفاده از روش پارامتریک(ریشه دوم) مورد ارزیابی قرار گرفت. کلاس‌های اقلیمی در محدوده مطالعاتی با استفاده از روش پارامتریک برای گندم آبی مناسب(S1) بدست آمد. پتانسیل تولید گندم از روش فائو محاسبه گردید، که برای گندم 7121 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. از تلفیق تولید پتانسیل، تولید مشاهده شده و تولید بحرانی با نتایج ارزیابی کیفی، ارزیابی کمی اراضی صورت گرفت و کلاس‌های کمی اراضی تعیین گردید. تولید پیش‌بینی شده برای گندم در واحدهای مختلف اراضی بین 1182 تا 5141 کیلوگرم در هکتار متغیر بود. همبستگی بالا بین تولید مشاهده شده و پیش‌بینی شده بدست آمد که نشان از انتخاب صحیح فاکتورها و روش ارزیابی است. نتایج طبقه‌بندی تناسب اراضی کیفی نشان می‌دهد که اغلب اراضی مورد بررسی برای محصول گندم نسبتا مناسب بوده ولی با توجه به محدودیت‌های موجود، دامنه تغییرات کلاس‌ها در واحدهای مختلف از S2 تا N می‌باشد. همچنین مقایسه نتایج کلاس‌های کیفی و کمی نشان داد که کلاس‌های کمی در سطحی برابر یا بالاتری نسبت به کلاس‌های کیفی قرار دارند که ناشی از سطح مدیریت بالای کشت گندم می‌باشد.
فنی ترویجی
حسین ارزانی؛ معصومه رحیمی دهچراغی؛ حسین آذرنیوند؛ محمد جعفری؛ محمدعلی زارع چاهوکی
چکیده
گردشگری در سامان عرفی یکی از کارکردها و خدمات مرتع است که از انظار مغفول مانده است. در این پژوهش معیارهای تعیین تناسب مرتع با تاکید بر قابلیت‌های سامان عرفی تدوین شد و مرتع لار آبسر واقع در استان مازندران در خلال سالهای 1398 و 1399 به صورت موردی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این تحقیق سبب خواهد شد تا سامان عرفی نیز به‌عنوان یک جذابیت ...
بیشتر
گردشگری در سامان عرفی یکی از کارکردها و خدمات مرتع است که از انظار مغفول مانده است. در این پژوهش معیارهای تعیین تناسب مرتع با تاکید بر قابلیت‌های سامان عرفی تدوین شد و مرتع لار آبسر واقع در استان مازندران در خلال سالهای 1398 و 1399 به صورت موردی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های این تحقیق سبب خواهد شد تا سامان عرفی نیز به‌عنوان یک جذابیت برای گردشگری موردتوجه ویژه قرار گیرد و مرتعدار نیز برای توسعه صنعت گردشگری در درون مرتع تلاش نماید. تاکنون در تدوین شاخص‌ها و معیارهایی که نشان دهنده تناسب سامان عرفی مرتع برای گردشگری باشند، جذابیت های سامان عرفی مرتع مورد توجه قرار نگرفته است. این پژوهش با تمرکز بیشتر روی این مبحث میپردازد و با مروری بر تحقیقات سایر محققان، مشاهدات میدانی و مصاحبه با مرتعداران و گردشگران افق جدیدی در مرتعداری کشور میگشاید. نتایج نشان داد دستورالعمل ارائه شده با در نظر گرفتن جنبه‌های زیرساختاری، مسائل محیطی اکولوژیکی و عوامل اقتصادی و اجتماعی مناسب به نظر می‌رسد و مرتع لار آبسر نیز پتانسیل کافی برای گردشگری در سامان عرفی را دارد.
فنی ترویجی
فریدون نورقلی پور؛ ساناز توحیدلو؛ علیرضا جعفرنژادی؛ یونس محمد نژاد؛ کامران میرزاشاهی؛ جلال قادری؛ محمد حسین ارزانش؛ محمد پسندیده؛ احمد بایبوردی؛ نصرت اله منتجبی؛ مختار زلفی باوریانی؛ پیمان کشاورز؛ محسن سلسیپور؛ پروین ایزدی؛ شادی صدیقی؛ ناصر دواتگر؛ مسعود دادیور؛ ماشاله حسینی؛ علیرضا مهاجر
چکیده
برای مقایسه روش کوددهی کشاورزان با روش تلفیقی حاصلخیزی خاک و توصیه کودی گیاه کلزا، پروژه‌ای ملی در 10 استان در سال زراعی 97-96 و 98-97 اجرا شد. مناطق اجرا شامل 46 مزرعه در استان‌های گلستان، مازندران، خوزستان (دزفول)، خوزستان (اهواز)، اردبیل (مغان)، آذربایجان شرقی، اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، کرمانشاه، فارس و تهران (ورامین)، بود. در قسمتی ...
بیشتر
برای مقایسه روش کوددهی کشاورزان با روش تلفیقی حاصلخیزی خاک و توصیه کودی گیاه کلزا، پروژه‌ای ملی در 10 استان در سال زراعی 97-96 و 98-97 اجرا شد. مناطق اجرا شامل 46 مزرعه در استان‌های گلستان، مازندران، خوزستان (دزفول)، خوزستان (اهواز)، اردبیل (مغان)، آذربایجان شرقی، اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، کرمانشاه، فارس و تهران (ورامین)، بود. در قسمتی از این مزارع انتخابی، مدیریت کوددهی براساس آزمون خاک (مصرف تلفیقی کود) و در نیمه دیگر مزرعه انتخابی، مدیریت با روش عرف زارع یا شاهد منطقه، اعمال شد. در تیمار مصرف تلفیقی کود مقدار، زمان، نوع و روش مصرف کود بر اساس نتایج آزمون خاک و مطابق دوره‌های فیزیولوژیکی رشد کلزا، مصرف شد. در پایان دوره رشد، عملکرد دانه، وزن هزاردانه، تعداد خورجین در بوته و تعداد دانه در خورجین تیمار عرف زارع و تیمار توصیه کودی در هر استان و در هر منطقه مقایسه شد. برای کل مناطق و نیز برای هر منطقه تجزیه مرکب مکانی انجام شد. با توجه به نتایج، فسفر بیشترین درصد کمبود را در خاک مزارع داشت. به طور میانگین افزایش عملکرد دانه، در کل نقاط اجرا، در سال اول 639 کیلوگرم در هکتار یا 1/24 درصد نسبت به تیمار عرف زارع بود. در سال دوم افزایش عملکرد دانه، در کل نقاط اجرا به طور میانگین 988 کیلوگرم در هکتار یا 8/32 درصد بود. بیشترین مقدار نسبت فایده به هزینه مربوط به منطقه خراسان رضوی (12/14) و فارس (86/9) و میانگین کلی آن 15/5 بود. عملکرد دانه بیشترین همبستگی را با شاخص وزن هزاردانه داشت (51/0R² =).
فنی ترویجی
مهناز اسکندری؛ علی زین الدینی؛ میر ناصر نویدی؛ بهزاد مینایی
چکیده
هدف از این پژوهش، معرفی روش بهترین-بدترین (BWM) در اولویت‌بندی تناسب اراضی برای کشت محصولات کشاورزی بود. همچنین، نتایج این روش با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، به عنوان پرکاربردترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره در مطالعات گذشته، مقایسه شد. برای دستیابی به این هدف، از 12 باغ تحت کشت خرما در منطقه جهرم استان فارس با حفر خاک‌رخ، نمونه‌گیری ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، معرفی روش بهترین-بدترین (BWM) در اولویت‌بندی تناسب اراضی برای کشت محصولات کشاورزی بود. همچنین، نتایج این روش با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، به عنوان پرکاربردترین روش تصمیم‌گیری چندمعیاره در مطالعات گذشته، مقایسه شد. برای دستیابی به این هدف، از 12 باغ تحت کشت خرما در منطقه جهرم استان فارس با حفر خاک‌رخ، نمونه‌گیری شد. آزمایش-های فیزیکوشیمیایی لازم روی نمونه‌ها انجام و ویژگی‌های موثر خاک بر مقدار عملکرد، مشخص گردید. ماتریس داده‌های خاک و عملکرد از مناطق نمونه‌برداری، تهیه و روش‌های BWM و AHP برای تعیین وزن معیارها به‌کار رفت. با جمع حاصلضرب اعداد استانداردشده هر ویژگی خاکی در وزن آن، شاخص تناسب اراضی برای هر باغ بدست آمد. مقادیر شاخص تناسب با عملکرد واقعی مقایسه شد تا کارایی مدل‌های بکار رفته در تعیین اولویت باغ‌ها مشخص شود. نتایج نشان داد که شاخص بدست آمده از هر دو روش، تقریباً یکسان است. لیکن معیارهای ارزیابی به‌کار رفته شامل حداقل تناقض، انحراف کل و انطباق، نشان‌دهنده سازگاری بیشتر قضاوت‌ها در روش BWM بود. در نهایت، کاربرد این روش به دلیل برخورداری از برخی ویژگی‌ها مانند نیاز به تعداد کمتری مقایسه زوجی در مقایسه با دیگر روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره ماتریسی همچون AHP، پایداری و سازگاری بیشتر وزن‌های تعیین شده در پایان مسأله تصمیم‌گیری، امکان کاربرد توأمان با سایر روش‌ها، استفاده از اعداد صحیح برای انجام مقایسه‌ها و سادگی کاربرد در حل مسائل تصمیم‌گیری چندمعیاره مانند تصمیم‌گیری برای اولویت کاربری اراضی، به عنوان روشی کارا و قابل‌اعتماد، توصیه می‌شود.
فنی ترویجی
عباس شهدی کومله؛ سیدرضا سیدی؛ مریم فروغی
چکیده
کودهای دامی به‌عنوان جایگزین مناسب کودهای شیمیایی ضمن تأمین عناصر غذایی گیاه به پایداری اکوسیستم‌های زراعی کمک می‌نمایند. هدف این مطالعه بررسی تأثیر کاربرد منابع و سطوح مختلف کودهای آلی بر ویژگی‌های شیمیایی خاک شالیزار بود. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات برنج کشور- رشت طی سالهای ...
بیشتر
کودهای دامی به‌عنوان جایگزین مناسب کودهای شیمیایی ضمن تأمین عناصر غذایی گیاه به پایداری اکوسیستم‌های زراعی کمک می‌نمایند. هدف این مطالعه بررسی تأثیر کاربرد منابع و سطوح مختلف کودهای آلی بر ویژگی‌های شیمیایی خاک شالیزار بود. آزمایش در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی مؤسسه تحقیقات برنج کشور- رشت طی سالهای 1397 و 1398 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل کودهای مرغی (2/5، 5 و 10 تن در هکتار)، گاوی (5، 10 و 20 تن در هکتار) و گوسفندی (10، 20 و 40 تن در هکتار) در نظر گرفته شد. طبق نتایج، مصرف 40 تن در هکتار کود گوسفندی موجب افزایش هدایت الکتریکی به‌میزان 0/41 دسی‌زیمنس بر متر، نیتروژن کل و کربن آلی به‌ترتیب به‌میزان 0/14 و 3 درصد و مصرف 20 تن در هکتار کود گاوی موجب افزایش فسفر و پتاسیم قابل استفاده خاک به‌ترتیب به‌میزان 8/6 و 173/2 میلی‌گرم در کیلوگرم نسبت به تیمار شاهد شد. همچنین، بیشترین میزان جذب نیتروژن (48/6 کیلوگرم در هکتار) و فسفر دانه (33/1 کیلوگرم در هکتار) و پتاسیم کاه (78 کیلوگرم در هکتار) رقم گیلانه و بیشترین میزان جذب نیتروژن (44/9 کیلوگرم در هکتار) و فسفر دانه (29/6 کیلوگرم در هکتار) و پتاسیم کاه (75/9 کیلوگرم در هکتار) رقم هاشمی از مصرف 20 تن در هکتار کود گاوی حاصل شد. طبق نتایج حاصله، مصرف 20 تن در هکتار کود گاوی به‌دلیل بهبود حاصلخیزی خاک، نسبت جبران 80 درصدی عملکرد شلتوک نسبت به تیمار مصرف کودهای شیمیایی در کشت ارقام هاشمی و گیلانه و تولید محصول سالم توصیه می‌شود.
فنی ترویجی
محمدعلی جواهری؛ حمید نجفی نژاد؛ مهدی نادی
چکیده
کاشت زعفران (Crocus sativus L) به عنوان ارزشمندترین گیاه و گران‌ترین ادویه موجود در دنیا ، به دلیل کارایی بیشتر مصرف آب در مناطق نیمه‌خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی با در نظرگیری همزمان عوامل مختلف مؤثر بر رشد زعفران بهترین و کم‌هزینه‌ترین روش جهت شناسایی مناطق مستعد کاشت زعفران است. پژوهش حاضر ...
بیشتر
کاشت زعفران (Crocus sativus L) به عنوان ارزشمندترین گیاه و گران‌ترین ادویه موجود در دنیا ، به دلیل کارایی بیشتر مصرف آب در مناطق نیمه‌خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی با در نظرگیری همزمان عوامل مختلف مؤثر بر رشد زعفران بهترین و کم‌هزینه‌ترین روش جهت شناسایی مناطق مستعد کاشت زعفران است. پژوهش حاضر طی سالهای 1396 الی 1398 به منظور پهنه‌بندی و شناسایی مناطق مستعد کاشت زعفران در استان کرمان انجام گردید. برای این پژوهش از داده‌های روزانه 13 ایستگاه سینوپتیک در طی سالهای 1377 تا 1397 استفاده شد پس از بررسی همگنی داده‌ها اقدام به تهیه لایه‌های اطلاعاتی در سامانه اطلاعات جغرافیایی گردید. لایه‌های مورد مطالعه شامل ارتفاع، شیب، یخبندان، بارندگی، دماهای بیشینه و کمینه مطلق و احتمال وقوع دمای کمتر از 5 درجه در آبان ماه بوده که برای هر ایستگاه محاسبه و نقشه تغییرات آن ترسیم گردید. نقشه شیب نیز از مدل رقومی ارتفاع استخراج گردید. پس از وزندهی لایه‌های فوق با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی نقشه پهنه‌بندی نهایی در محیط ARC-GIS تهیه گردید. نتایج نشان داد که مناطق جنوبی و شرق استان مناسب کاشت زعفران نمی‌باشند بلکه مناطق مستعد کشت زعفران متمرکز بر بخش‌های کوهپایه‌ای شهرستان‌های بافت، بردسیر، زرند و شهربابک می‌باشد. بر اساس نتایج به‌دست آمده شهرستان‌های کهنوج، منوجان، جنوب شهرستان جیرفت، شرق شهرستان بم و جنوب شهرستان بافت جزء مناطق نامناسب بوده که حدود 59 درصد مساحت استان را تشکیل می‌دهند. همچنین 15 درصد مساحت استان در پهنه متوسط و 16 درصد در پهنه مناسب طبقه‌بندی شدند. مناطق بسیارمناسب نیز حدود 10 درصد از سطح کل استان را شامل می‌شوند.
فنی ترویجی
مریم قنبری؛ فرحناز رستمی؛ شهپر گراوندی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 دی 1400
چکیده
در مطالعه کمی-کیفی حاضر سعی شد به شناسایی محرک‌های تأثیرگذار بر تغییر کنترل زمین‌های زراعی پرداخته شود. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق مصاحبه عمیق انفرادی غیر ساختارمند، گروه‌های متمرکز، بحث گروهی با 32 نفر از موجران منطقه ماهیدشت استان کرمانشاه و مشاهدات مستقیم جمع‌آوری شد. این داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوای مرسوم دسته ...
بیشتر
در مطالعه کمی-کیفی حاضر سعی شد به شناسایی محرک‌های تأثیرگذار بر تغییر کنترل زمین‌های زراعی پرداخته شود. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق مصاحبه عمیق انفرادی غیر ساختارمند، گروه‌های متمرکز، بحث گروهی با 32 نفر از موجران منطقه ماهیدشت استان کرمانشاه و مشاهدات مستقیم جمع‌آوری شد. این داده‌ها با استفاده از روش تحلیل محتوای مرسوم دسته بندی شدند و درنهایت 40 مفهوم کلیدی مرتبط با محرک‌های تأثیرگذار استخراج شد. سپس مفاهیم شناسایی شده در قالب یک پرسش‌نامه در اختیار افراد مورد مطالعه قرار گرفت و داده‌ها با توجه به نوع و شدت اثر، جمع‌آوری و تبدیل به اعداد فازی شدند. در مرحله بعد ماتریس به دست آمده در نرم‌افزار Mental Modeler اجرا و نقشه شناختی فازی مربوطه طراحی شد. نتایج نشان داد در تغییر کنترل زمین‌های زراعی مهم‌ترین محرک‌های تأثیرگذار عبارت از سن مالک، عدم اطمینان از درآمد ثابت، میزان کیفیت زندگی مالک، یکپارچه‌سازی اراضی و نیز وضع قوانین سخت برای اجاره‌دار می‌باشند. همچنین بر طبق نتایج، مهم‌ترین محرک‌های تأثیرپذیر در تغییر کنترل زمین‌های زراعی شامل؛ ریسک‌های کشاورزی، مهاجرت جوانان، هزینه تولید در واحد سطح و ناکارایی سازمان‌های دولتی می‌باشند. با توجه به نتایج تحقیق به برنامه ریزان و سیاستگذاران توصیه می شود که با توجه به اهمیت سن مالک در تغییر کنترل زمین‌های زراعی امکانات بیشتری در مناطق روستایی برای افراد جوان فراهم شود و با توانمندسازی و مهارت افزایی قشر جوان و آشنا نمودن آنان با کشت‌های درآمدزا نسبت به تشویق بیشتر برای ماندگاری آنان در روستا اقدام و ایجاد جاذبه نمود.
فنی ترویجی
فرهاد بیات؛ غلامرضا پیکانی ماچیانی؛ محمدرضا جهانسوز؛ سعید سلیمانی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 مرداد 1401
چکیده
امروزه، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، مجموعه‌های کشت و صنعت به دلایلی مانند قابلیت برنامه‌ریزی آسان‌تر، افزایش تولید غذا، کاهش هزینۀ مصرف‌کنندگان، تشویق نوآوری و توسعۀ فناورانه، ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش بازۀ دسترسی به غذا، نقش مهمی در امنیت غذایی جامعه ایفا می‌کنند. تحقیق حاضر با هدف ارائه برنامۀ کشت مبتنی بر کمینه‌سازی ...
بیشتر
امروزه، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، مجموعه‌های کشت و صنعت به دلایلی مانند قابلیت برنامه‌ریزی آسان‌تر، افزایش تولید غذا، کاهش هزینۀ مصرف‌کنندگان، تشویق نوآوری و توسعۀ فناورانه، ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش بازۀ دسترسی به غذا، نقش مهمی در امنیت غذایی جامعه ایفا می‌کنند. تحقیق حاضر با هدف ارائه برنامۀ کشت مبتنی بر کمینه‌سازی مصرف آب و بیشینه‌سازی درآمد بخش زراعت مجتمع کشت و صنعت خرمدره به وسعت 1262 هکتار واقع در استان زنجان، انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌های اقتصادی (سری زمانی 99-1390) مربوط به گیاهان زراعی آبی کشت‌شده در این واحد تولیدی شامل گندم، جو، ذرت، کلزا و یونجه، از روش حداقل مربعات معمولی بسط‌یافته توسط پیکانی در نرم‌افزار لینگو نسخۀ 0/18 انجام شد. بر اساس نتایج، سطح زیرکشت محصول جو 18/118 درصد افزایش یافت. برخلاف آن، سطح زیرکشت محصولات گندم، کلزا، ذرت علوفه‌ای و یونجه به ترتیب 33/33، 19/73، 79/34 و 44/20 درصد کاهش یافت. در برنامۀ کشت بهینه‌سازی‌شدۀ این واحد تولیدی، به‌رغم ثبات نسبی درآمد خالص (09/0+ درصد)، کل سطح زیرکشت بخش زراعی (87/25- درصد)، مقدار مصرف آب (32/25- درصد)، ساعت کار ماشین‌ها (70/25- درصد)، تعداد نیروی کار (87/25- درصد)، میزان کودها (50/30- درصد) و سموم کشاورزی (45/39- درصد) نسبت به برنامه فعلی کاهش می‌یابد. در این مدل برنامه‌ریزی، هیچ محصولی از برنامۀ کشت زراعی حذف نشد. برای همین، پیش‌بینی‌های آن واقع‌بینانه به نظر می‌رسد.
فنی ترویجی
امین حیدری؛ علی بهشتی آل آقا؛ فاطمه رخش؛ حمیدرضا چقازردی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 شهریور 1401
چکیده
خاک‌ورزی می‌تواند از طریق ایجاد تغییر در ویژگی‌های خاک، به پایداری کشاورزی و بهبود کیفیت خاک کمک نماید. یکی از ابزارهای مفید برای بررسی وضعیت مدیریت خاک در سامانه‌های مختلف خاک‌ورزی، ارزیابی کیفیت خاک با استفاده از شاخص‌های کمی می‌باشد. این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات سامانه‌های مختلف خاک‌ورزی بر برخی از ...
بیشتر
خاک‌ورزی می‌تواند از طریق ایجاد تغییر در ویژگی‌های خاک، به پایداری کشاورزی و بهبود کیفیت خاک کمک نماید. یکی از ابزارهای مفید برای بررسی وضعیت مدیریت خاک در سامانه‌های مختلف خاک‌ورزی، ارزیابی کیفیت خاک با استفاده از شاخص‌های کمی می‌باشد. این مطالعه به‌منظور بررسی اثرات سامانه‌های مختلف خاک‌ورزی بر برخی از شاخص‌های کیفیت خاک در یک مزرعه تحقیقاتی استان کرمانشاه انجام گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 2 عمق صفر تا 25 و 25 تا 50 سانتی‌متری و در 3 روش مختلف بی خاک‌ورزی، خاک‌ورزی کاهشی و خاک‌ورزی مرسوم انجام شد. ویژگی‌های مختلف خاک اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سامانه‌های خاک‌ورزی بر ویژگی‌های زیستی با شدت‌های مختلفی تأثیرگذار بوده است. با تغییر سامانه خاک‌ورزی مرسوم به حفاظتی، بیشتر ویژگی‌های خاک تغییر مثبتی داشته و منجر به بهبود کیفیت خاک گردید. در بین ویژگی‌های زیستی، کربن زیست زنده میکروبی به‌ترتیب با 49/53 و 45/42 درصد افزایش، بیشترین تغییر را داشت. در بین ویژگی‌های مورد بررسی، ویژگی‌های زیستی در مقایسه با ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی بیشتر تحت تأثیر سامانه‌های مختلف خاک‌ورزی قرار گرفت. شاخص‌های کیفیت تجمعی و نِمِرو بیشترین مقدار را به‌ترتیب در سامانه بی‌خاک‌ورزی، کاهشی و مرسوم داشته و شاخص کیفیت تجمعی صحت بیشتری در تعیین کیفیت خاک داشت.
فنی ترویجی
یاسر صفری
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 12 شهریور 1401
چکیده
امنیت غذایی یک مفهوم چندزمینه‌ای با هدف ارزیابی دسترسی افراد به غذای کافی، سالم و مغذی است. دستیابی به امنیت غذایی پایدار مستلزم توجه همزمان به طیف وسیعی از عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و برهم‌کنش‌های محتمل این عوامل است. بی‌شک اطلاع درست از وضعیت حال حاضر امنیت غذایی در سطوح منطقه‌ای، ملی و یا جهانی پیش‌شرط انجام برنامه‌ریزی‌های ...
بیشتر
امنیت غذایی یک مفهوم چندزمینه‌ای با هدف ارزیابی دسترسی افراد به غذای کافی، سالم و مغذی است. دستیابی به امنیت غذایی پایدار مستلزم توجه همزمان به طیف وسیعی از عوامل محیطی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و برهم‌کنش‌های محتمل این عوامل است. بی‌شک اطلاع درست از وضعیت حال حاضر امنیت غذایی در سطوح منطقه‌ای، ملی و یا جهانی پیش‌شرط انجام برنامه‌ریزی‌های هدفمند آتی است. نظر به فراگیر بودن مفهوم امنیت غذایی، تاکنون شاخص‌های متفاوتی توسط برخی سازمان‌های بین‌المللی برای اندازه‌گیری ناامنی غذایی ارائه شده است که هر کدام نوع نگاه متفاوتی به این مقوله دارند. با این وجود، به نظر می‌رسد وجه اشتراک اغلب این شاخص‌ها، کم‌توجهی و حتی نادیده انگاشتن نقش منابع طبیعی تولید، به‌ویژه خاک است. در نتیجه، کاربرد چنین شاخص‌هایی، به‌ویژه در مناطق درگیر با محدودیت‌های محیطی و معضل تنزل کیفی اراضی، می‌تواند به نتایج غیر دقیق و گمراه‌کننده‌ای منجر شود. از این رو، نوشتار حاضر در صدد است تا با مرور رایج‌ترین شاخص‌های سنجش امنیت غذایی در ایران و تشریح کلی معیارهای مورد استفاده آنها، سطح توجه این شاخص‌ها به منابع محیطی تولیدات غذایی را بررسی کند. علاوه بر این، به‌منظور توجیه لزوم توجه به نقش کلیدی خاک در دستیابی به امنیت غذایی، به‌ویژه در کشور ایران، این نوشتار سعی بر تبیین دقیق روند اثرپذیری هر یک از ابعاد مختلف امنیت غذایی از جنبه‌های گوناگون تخریب خاک دارد.
فنی ترویجی
عزت اله عرب خزائلی؛ قربان وهاب زاده کبریا؛ سید رمضان موسوی؛ جلال زندی
مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 23 شهریور 1401
چکیده
استفاده انسان عامل عمده‌ای در آسیب‌رسانی به طبیعت به‌شمار می‌آید بنابراین یکی از راهبردهای بنیادین مدیریت گردشگری، کنترل و مدیریت اثرات بازدیدکنندگان است. برآورد ظرفیت برد تفرج‌گاهی، این امکان را در اختیار برنامه‌ریزان قرار می‌دهد تا با دانستن میزان مجاز سرانه ورود گردشگر به هر منبع تفرجی، از کاهش توان طبیعی اکوسیستم جلوگیری ...
بیشتر
استفاده انسان عامل عمده‌ای در آسیب‌رسانی به طبیعت به‌شمار می‌آید بنابراین یکی از راهبردهای بنیادین مدیریت گردشگری، کنترل و مدیریت اثرات بازدیدکنندگان است. برآورد ظرفیت برد تفرج‌گاهی، این امکان را در اختیار برنامه‌ریزان قرار می‌دهد تا با دانستن میزان مجاز سرانه ورود گردشگر به هر منبع تفرجی، از کاهش توان طبیعی اکوسیستم جلوگیری کرده، بتوان خدمات مطلوب گردشگری را به بازدیدکنندگان به صورت پایدار عرضه دارند. از این رو ظرفیت تفرج‌گاهی و استفاده از آن باید متناسب با توان و ظرفیت اکولوژیکی تفرج‌گاه باشد. در غیر این صورت تخریب صورت گرفته در نتیجه برای رسیدن به ظرفیت برد مناسب باید اصول و اقدامات اصلاحی و حفاظتی شامل ترمیم پوشش گیاهی و حفاظت آب و خاک و غیره در صدر برنامه‌ریزی گردشگری مناطق تفرج‌گاهی قرار گیرد. در پژوهش حاضر تعیین ظرفیت برد تفرجی پارک آبخیز کانی ماماتکه سنندج با هدف حفظ منابع تفرجی و گردشگری پایدار انجام پذیرفت. با توجه به بررسی‌های به عمل آمده، ظرفیت برد فیزیکی در محدوده تفرج متمرکز 19272 نفر در روز و نفر 7034280 در سال و ظرفیت برد واقعی منطقه در محدوده تفرج متمرکز 2767 نفر در روز و 431186 نفر در سال برآورد شد. مقایسه کمیت‌های حاصل از محاسبات نشان می‌دهد که با در نظر گرفتن محدودیت‌های اکولوژیکی موجود در پارک آبخیز کانی ماماتکه شامل تعداد روزهای بارانی، تعداد روزهای یخبندان، شرایط بیوکلیمایی منطقه و فصل جفت‌گیری و زادآوری حیات وحش، ظرفیت برد فیزیکی تا 86 درصد کاهش می‌یابد.